woensdag 30 september 2015

Outsider art uit de Stadshof Collectie (Gemeentemuseum Den Haag 26 september 2015)

Een paar maanden geleden vroeg ik een vriendin of ze wellicht meewilde naar Met nieuwe ogen, een tentoonstelling in Arnhem, maar zij kwam met het tegenvoorstel om naar het Gemeentemuseum Den Haag te gaan om - in ieder geval - de tentoonstelling Op reis met de Haagse school en het gebouw zelf te bekijken. Toen ik zag dat er op 26 september, de dag die we overeen gekomen waren voor onze uitstap, 'Outsider art' te zien zou zijn, was ik direct om. Omdat we nogal een eind uit elkaar wonen, spraken we in Den Haag af, bij het Centraal Station.

Vandaar is het maar een paar minuten naar het Gemeentemuseum. We vonden bijna recht voor ingang van het museum een parkeerplek. Gratis! Waar kom je dat nog tegen?



Op de voorlopige, spontaan opgestelde agenda stonden de volgende activiteiten:
  1. koffie nuttigen in het zonovergoten cafetariaplein van het museum
  2. bezichtigen Dematons' Op reis met de Haagse school
  3. bezichtigen Outsider Art
  4. lunchen
  5. snuffelen in de museumwinkel 
  6. wat verder in het oog springt, bekijken: In the Picture of Mondriaan & De Stijl of Wonderkamers
Versterkt door een medium espresso (en Leonidasbonbons) was het tijd voor Charlotte Dematons. De tentoonstelling is te vinden in de kindermuseumzaal. Waarschijnlijk was het te mooi weer om in het museum rond te wandelen en was er daarom geen kind te bekennen. Iets wat ik, eerlijk gezegd, bepaald geen ramp vond....


Van alles wat in deze zaal te zien is, vind ik de foto Girl with crossed arms van Loretta Lux, die ik direct als zodanig herkende vanwege de sfeer, het meest intrigerend en het mooist.


De Outsider Art tentoonstelling, die aan de andere kant van het overdekte plein te vinden is, is spectaculair en heel divers. Van vrolijkmakend tot supersomber, van gepriegel in het kwadraat tot centimeters dik opgesmeerde olieverf, van bouwsels tot tekeningen op pakpapier. Geweldig! 

Er zijn bijvoorbeeld tekeningen, aquarellen, schilderijen en miniatuurbouwwerken te zien van Bertus Jonkers.




In een aangrenzende zaal is het tamelijk deprimerende werk van Rosemarie Koczÿ te zien. Zelfs haar kleurrijke beelden zijn bij nadere beschouwing weinig vrolijk, om over haar 'poppen aan de muur' maar te zwijgen.




Het was bijna een opluchting om vervolgens de zaal in te stappen waar werk van Pavel Leonov te zien is.


Het heerlijk dikke, kleurige 'geklodder', opgesierd met kettingen, broches en oorbellen, van Siebe Wiemer Glastra en zijn net zo kleurige geborduurde schilderijen zijn een feest voor het oog, hoewel we een tijdlang hebben staan twijfelen over de echtheid (of niet) van de nagels van Nebukadnezar. Het ziet er griezelig echt uit.. van die oude gele, dikke, nagels. Brrrrr.





Net als de bovenstaande kunstenaars, vult het kleurige, zééééér gedetailleerde werk van Willem van Genk een volledige zaal. Een zaal waar je uren in kunt doorbrengen als je alle details van zijn werk wilt zien.



Net zo kleurig, en in eerste instantie én van enige afstand, net zo vrolijk lijkt het werk van Piet van den Heuvel, wellicht beter bekend onder de naam Napaku, dat echter met weinig afstand onthullend onthutsend is voor tere, kuise zielen. Details (en meer werk van deze en andere kunstenaars) zijn te zien in mijn fotoalbum.




Deze tentoonstelling beslaat zoveel kunstenaars en zoveel werk dat het onmogelijk is om aan allemaal aandacht te schenken in deze blog, maar er is er één die zeker niet mag ontbreken: Saï Kijima


In de museumwinkel, die we na de lunch bezochten, heb ik het boek Solitary Creations. 51 Artists out of De Stadshof Collection, waarvan ik vermoedde dat het wel eens een heel kostbaar (qua euro's) boek zou blijken te zijn, ingekeken. Het vermoeden werd gesterkt door het feit dat ik alleen maar exemplaren tegenkwam die niet geprijsd waren. Uiteindelijk bleek er een doorbladerexemplaar op daarvoor ingerichte tafels op het lunchplein te liggen, die van een prijs voorzien was. En die viel reuzemee. Het was te zwaar en te groot om direct mee te nemen, maar inmiddels ligt het naast mij en heb ik er gisteren heerlijk in nagenoten en andere fantastische kunstenaars en kunstwerken in ontdekt.


En toen was er eigenlijk te weinig tijd om van al het moois in de Wonderkamers te genieten. Volkomen blanco daalden we de trappen af om vervolgens te 'verdwalen' in de donkere ruimtes waar werkelijk overal wat te zien was. In miniatuurvorm, bewegend of stilhangend of -staand. 







Voor de grotere versie van bovenstaande foto's en meer foto's van dit museumbezoek zie 20150926 Gemeentemuseum Den Haag.

woensdag 16 september 2015

In de spiegel van Guus Luijters

In de spiegelIn de spiegel by Guus Luijters
My rating: 4 of 5 stars

Ooit had hij zich voorgenomen om alles wat er gebeurde vast te leggen, maar dat werd zoveel dat hij het opgaf. Maar de enorme hoeveelheid herinneringen schrok Guus Luijters niet af toen hij zijn voornemen om de bijna 18.000, tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde, kinderen een gezicht te geven, ging uitvoeren. Zijn In memoriam: de gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1942-1945, een boekmonument van meer dan duizend pagina’s, waarin 17.964 kinderen met hun naam, hun geboortedatum, adres, sterfdatum en -plaats zijn opgenomen, verscheen in februari 2012.
Tijdens een interview bij Nooit meer slapen vertelt Luijters dat hij zich tijdens het werken aan In Memoriam voornam om ooit zijn eigen herinneringen op papier te zetten. Het eerste resultaat daarvan verscheen in 2013, Lege stad, waarin zijn herinneringen aan de belevenissen tijdens zijn eerste zeven levensjaren zijn opgenomen. Het boek bestaat uit flarden van gebeurtenissen, waarvan Luijters niet altijd weet of het om zijn eigen herinnering van die gebeurtenissen gaat of dat hij de telkens weer herhaalde familieverhalen daarvan navertelt.

En nu is daar In de spiegel, waarin in drie delen van vijftien 'prozagedichten', Luijters' herinneringen aan zijn vijftienjarige ik zijn opgenomen. Alle gedichten zijn vijftien regels lang, met uitzondering van het laatste gedicht dat uit zestien regels bestaat.
In klare taal, zonder opsmuk, komt door de bespiegelingen van de vijftienjarige Guus Luijters de wereld van eind jaren vijftig tot leven. In beeld en geluid.

Mijn kleren hangen aan een stoel
en laten mij geen keuze een
broek een trui een overhemd
maar zo heb ik van een vriend
geleerd zet je kraag omhoog
en de wereld explodeert
mijn vriend heet Tak hij weet
van Blakey Silver Charlie Parker
ik fiets met hem naar huis maak
grapjes met zijn zuster en
hoor de solo van Hank Mobley
die nooit verstillen zal buiten
varen platte schepen kolen
door het land ze varen naar de
Overtoom en zonder jokken

Van muffe jaren vijftig, ruikend naar spruitjes en draadjesvlees, is bij Guus Luijters geen sprake: hij luistert naar jazzgiganten en ziet sommigen daarvan in levende lijve optreden, hij rookt, is verliefd, kijkt films, struint de stad af, drinkt gaat op vakantie naar Frankrijk en doet vooral waar hij zin in heeft. Hij roept verontwaardiging op door zijn kraag omhoog te doen, of middenin de winter een zonnebril te dragen, zijn regenjas af te knippen en geniet van de 'vormloze' dwarse gedichten van Lucebert.

De dood komt bij deze vijftienjarige vaak, hoewel zijdelings voor in zijn, desondanks, levenslustige schetsen. Een onschuldig beginnend gedicht over het grote avontuur van het dwalen door de stad eindigt bijvoorbeeld met

nam de pont ik stak het water
over zonder de dood te zien
die toen nog heel ver weg was
en onschuldig bovendien

Luijters laat in In de spiegel vooral zien hoe fijn het leven was van een puber op de drempel van de jaren zestig. Op weg naar de tijd waarin alles kan en niets meer schokkend is, zorgt iedereen die het anders doet nog voor ophef en misprijzen. En niets is fijner voor een puber dan ouders en andere volwassenen te schokken of te verontwaardigen. Maar die puber is, net als alle pubers, ook kwetsbaar.

Zo veel levens tegelijk de
tennisser die Wimbledon ging
winnen de ongelukkige
scholier gelukkig met zijn
nieuwe school de zoon de dichter
de piloot de jongen uit de
Phonobar die in gebrekkig
Frans zijn vakantieliefde
schrijft maar liefheeft wie hem lief wil
hebbben jazzfanaat en fan van
Hermans Reve Nescio die
van God niet weet maar wel in hem
geloven wou en zijn leven
graag zou geven om zijn naam
een keer in druk te zien

Het is bijna onmogelijk om niet op zijn minst een beetje jaloers te zijn op deze beetje blufferige, vijftienjarige jongen die stoer met zijn kraag omhoog, sigaretten rokend op de hoek van een straat staat of zo heerlijk verliefd is op het mooiste meisje van de school.

[...]
wij jongens waren bang voor haar
tot zij mij in het water
van het zwembad plotseling
een glimlach schonk zo stralend
dat ik mijn angst vergat en
naar haar lachte en wacht maar
af jij blonde schoonheid dacht

Vijfenveertig fijne pastiches die laten zien dat het kind dat nooit ergens zin in had, zoals Luijters' kleindochter verwijtend opmerkte naar aanleiding van de verhalen uit Lege stad, een tiener werd die alles wilde, anders wilde en alles anders deed.

Gerecenseerd voor Hebban Literatuur

View all my reviews

zaterdag 12 september 2015

Museum Fundatie: Turner en de traditie van het sublieme

Rijksmuseum Twenthe en Museum de Fundatie organiseren in samenwerking met Tate Britain de dubbeltentoonstelling Gevaar en schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme.
Weinig schilders hebben zoveel invloed gehad als de Britse Joseph Mallord William Turner, kortweg William Turner. Om die reden wordt zijn werk in deze dubbeltentoonstelling getoond in de context van het werk van diverse andere kunstenaars. Het betreft niet alleen schilderijen, aquarellen en tekeningen, maar ook beeldhouwwerken, foto’s en licht- en video-installaties.

Turner is nauwelijks te zien in Nederland, dus deze kans om een aantal schilderijen van dit genie met eigen ogen te aanschouwen heb ik met beide handen aangegrepen. Gisteren was de linkerhand aan de beurt met een bezoek aan...



Na een kleine wandeling vanaf het station stond ik om 10:20 uur voor een dicht museum. Dat overkomt me vaker, omdat ik 10:00 uur wel een mooie tijd vind voor een museum om open te gaan. Maar.. niet getreurd, er stond voor vandaag ook een bezoek aan het prachtige Waanders in de Broeren op het programma, om het boek Gevaar en schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme behorende bij de tentoonstelling aan te schaffen. En te genieten van eigengemaakt, altijd waterindemondlopendlekker gebak.



Van alvast wat inlezen alvorens de tentoonstelling te bekijken kwam niets terecht, omdat ik in gesprek raakte met een onbekende die rechts van mij zat te genieten van een cappuccino. De hele wereld, micro en macro hebben we besproken, voor alle problemen hebben we een oplossing gevonden. En Turner luisterde ademloos op de achtergrond mee.

Na koffie, gebak en wereldpolitiek ben ik teruggegaan naar het museum dat inmiddels open was. Tot mijn verrassing mocht ik slechts op vertoning van mijn museumjaarkaart en dus zonder bijbetaling, de Turnertentoonstelling bezoeken.

Tot de wezenlijke ingrediënten van Turners werk behoort zijn nieuwe benadering van traditionele begrippen als de vier elementen en, in één moeite door, van het sublieme. De sleutel tot de weergave van zijn persoonlijke sublieme ervaringen werd gevormd door zijn kijk op aarde, lucht, water en vuur.
(uit: Gevaar & Schoonheid - Turner en de traditie van het sublieme, ISBN 978 94 6262 049 0)

In Zwolle zijn de Water- en  Vuurwerken te vinden, in Enschede de werken die Lucht en Aarde als onderwerp hebben. 


- Water -
Amongst direful reefs
The midnight torch
Indistinctness is my forte
Calm sea
Light is color

Clouds and water (ca. 1840)
Stormy sea with blazing wreck (ca. 1835-1840)
- Vuur -
The sun is God
The fiery furnace
Chaotic Warfare!

Vuur: links onderstaande van Turner en rechts Elementen/Vuur van Olphaert den Otter

The eruption of the Souffrier Mountains, in the Island of
St Vincent, at midnight, on the 30th of april, 1812

'brandende' aquarellen: The burning of Rome,
The burning of the Houses of Parliament en
Fire at the Grand Storehouse of the Tower of London
Tijdens het rondgaan in het museum heb ik al wat in het boek gebladerd en hier en daar wat gelezen over de werken van Turner, maar ook over de werken van de andere kunstenaars die samen met Turner te zien zijn.

Olphaert den Otter

Hiroyuki Masuyama: digitale fotocollage op lichtbak van Turners
Burning Houses of Parliament nr. 3-4-5-6-7-8

Daan Roosegaarde, Lotus Model (2011), smart foils, sensoren, lamp

Jun Nguyen-Hatsushiba, Memorial Project Nha Trang, vietnam
Towards the Complex - For the Courageous, the Curios, and the cowards (2001)
video
Zoals boven al gemeld, betreft het een dubbeltentoonstelling. Mijn rechterhand grijpt binnenkort de gelegenheid om in Enschede de andere helft te bekijken. Beter voorbereid omdat ik dan het boek niet alleen weer mee zal nemen, maar ook gelezen heb.

Ik had nog wat tijd over en heb die gebruikt om naar een deel van de foto's van Barbara Klemm te kijken. Prachtige foto's, maar helaas (weer)spiegelde het glas de omgeving zo hinderlijk dat het het genot van het bekijken van de foto's er flink door verpest werd.



vrijdag 4 september 2015

Stukgelezen van Argos









De afgelopen weken heeft Argos een aantal uitzendingen (op de radio) gewijd aan, zoals ze het zelf zeggen:

"[...] gesprekken met onderzoeksjournalisten over boeken die hun werk hebben beinvloedt, die ze graag herlezen of die ze als voorbeeld beschouwen voor hun eigen werk. Boeken die inspireerden, die nu nog bruikbaar zijn, misschien een nieuwe methode introduceerden, boeken die stuk zijn gelezen."

Korter gezegd: Onderzoeksjournalistieke klassiekers onder de loep

In de eerste uitzending werden de volgende boeken besproken:


- Henk Hofland, Tegels lichten
- Carl Bernstein en Bob Woodward, All the presidents men
- Gunther Wallraff, Verslaggever van Bild (zie wikipedia)
- Suzanna Jansen, Het pauperparadijs 

De tweede aflevering van Stukgelezen was gewijd aan de misdaad(onderzoeken):



- Bart van Middelburg, De dominee
- Peter R. de Vries, De ontvoering van Alfred Heineken
- Truman Capote, In koelen bloede

In de derde aflevering werden boeken besproken waarin 'andere culturen' (in de ruimste zin van het woord) besproken/onderzocht werden:


VS Naipaul, Onder de gelovigen, een reis door de Islam
Hunter Thompson, Hells Angels
Gerard van Westerloo, Niet spreken met de bestuurder

De vierde, laatste en wat mij betreft, interessantste aflevering was gewijd aan boeken die over de financiële sector en 'marktwerking' in de zorg. De volgende boeken kwamen langs, waarbij vooral het boek van Michael Lewis zeer lovend werd besproken:


Andrew Ross Sorkin, Too big to fail
Donald L. Bartlett & James B. Steele, Critical condition
Michael Lewis, Vuil spel

Een ander boek dat in deze aflevering terloops aan de orde kwam, was het boek van Vreugdevuur der ijdelheden van Tom Wolfe dat op een andere manier, en misschien nog wel beter, laat zien en voelen hoe machtig de veel geld verdienende mannen zich voelen. De 'masters of the universe' ... Fantastisch boek.

Alle afleveringen kunnen via podcasts worden afgeluisterd. Van harte aanbevolen en heel fijn tijdens het uitvoeren van weinig-hersenactiviteit-vragende klussen, zoals uitmesten, stofzuigen, heen en weer wandelen van station naar werk, tuinwerkzaamheden zoals grasmaaien, schoffelen, enz. Ik gebruik de app Podcast Republic op mijn (android) telefoon, waarmee ik geabonneerd ben op diverse podcastopleverende programma's en blogs, zoals:

- Kunststof: waarin met de regelmaat van de klok uitgebreid aandacht wordt besteed aan een nieuw verschenen boek
- Nooit meer slapen: nee, niet het boek van .., maar een programma over kunst en cultuur waar dikwijls uitgebreid aandacht wordt besteed aan boeken en/of auteurs én elke aflevering een schrijver of dichter een eigen, op de actualiteit geënt, kort verhaal en/of gedicht voorleest
New Yorker: fiction (halverwege pagina); prachtige verhalen voorgelezen door bekende schrijvers
- Freakonomics radio; genoemd naar het boek van Steven D. Levitt , Stephen J. Dubner. De laatste is de spreekstalmeester, de eerste komt zeer regelmatig langs
- You are not so smart; genoemd naar het boek van David McRaney, die zelf de podcasts samenstelt
De Correspondent: verschijnt onregelmatig in de vorm van gesprekken met mensen die dan om de een of andere reden in de belangstelling staan
- De kennis van nu: wetenschapsprogramma van de NTR in de vorm van korte en lange gesprekken met wetenschappers en andere hooggeleerde mensen over allerlei - al dan niet wetenschappelijke - onderwerpen
- 60-second science: kort en krachtig wetenschapsnieuws