De 100 beste gedichten, gekozen door Peter Vandermeersch voor de VSB Poëzieprijs 2015

De 100 beste gedichten voor de VSB Poezieprijs 2015 by Peter Vandermeersch
My rating: 3 of 5 stars

De VSB Poëzieprijs is een van de belangrijkste prijzen voor Nederlandstalige poëzie en wordt toegekend aan de schrijver van de beste Nederlandstalige dichtbundel van het voorgaande jaar. De prijs is voor het eerst toegekend in 1994. Dit jaar werd de prijs toegekend aan Hester Knibbe voor haar bundel Archaïsch de dieren. Vanzelfsprekend zijn er een aantal gedichten uit haar bundel terug te vinden in De 100 beste gedichten, gekozen door Peter Vandermeersch voor de VSB Poëzieprijs 2015. Knibbe is daarmee een van de vijfendertig dichters waarvan een, maar meestal meerdere gedichten in de bundel terug te vinden zijn. De samensteller, Peter Vandermeersch, had keuze genoeg vertelt hij in het voorwoord: "Wie last heeft van doemgedachten over ontlezing, het einde van het boek of van de literatuur als instituut, is van harte uitgenodigd om eens mee te kijken naar 107 bundels die de jury in de loop van het jaar kreeg toegestuurd. Ze vormden, zo bleek toen ik ze samen op een erg wankele stapel legde, een poëziebergje van 87,5 centimeter hoog."

Mensen die je misschien kent van Frouke Arns is een van de vijfendertig bundels waaruit Vandermeersch geput heeft. De Nijmeegse stadsdichter levert het openingsgedicht dat voorzien is van de toepasselijke titel Woorden Proeven:

Je zei me ooit dat elk woord
in blik of hout is te verdelen
dat liefde blik is en lust hout.

Je zag ook kleur waar anderen
slechts een letter zagen:
de a was rood, de g lichtgroen
de p een donkerpaars.

Maar nu je mij dan ook nog zegt
dat spraak voor jou een smaak heeft,
dat jij bij boek kaneel, bij lamp banaan
en bed een mandarijn proeft

dan denk ik ja, zo kan-ie wel weer,
jij houten blauwe peer.

Het is niet toevallig dat het een gedicht is van Frouke Arns dat als eerste in de bundel staat omdat de dichters op alfabetische volgorde van achternaam zijn opgenomen. Wat wel toevallig is, is dat dit gedicht zo uitstekend vertelt wat deze dichtbundel bevat: poëzie die je over je tong kunt later rollen om al proevend te onderzoeken welke het beste smaken. Sommige gedichten smaken naar rode grapefruit, andere doen denken aan gesuikerde havermoutpap of verstandige cornflakes en een doodenkele blijft als een scherpe witte visgraat in je keel steken, zoals onderstaand gedicht van Erik Solvanger:

We denken dat onheil van ver komt, agressief
op je deur klopt, je huis binnendringt, alles vernielt.

Maar het ligt in je bed, aan je voeteneinde te rusten.
Als je in slaap valt, kruipt het langzaam omhoog,

krult zich in de holte van je navel, nestelt zich in je.
Als je wakker wordt, heb je geen honger meer,

geen dorst, liggen je dromen diep in je schedel
verscholen, te lui om zich nog te roeren.

Hoewel de verscheidenheid aan dichters groot is, zijn er weinig dichters of gedichten die eruit springen, weinig gedichten die pijn doen, of tot op het bot ontroeren. Er staan mooie gedichten in van Piet Gerbrandy, Els Mors, Peter Verhelst, tedere, kleine gedichten van Kreek Daey Ouwens, maar te weinig gedichten die prikken, prikkelen, sarren, voor het hoofd stoten of wakker schudden. Krijn Peter Hesselinks Identificatieplicht of bovenstaand gedicht van Solvanger komen daar nog het dichtst bij in de buurt en doen wat ze moeten doen: ze smaken naar meer.

Er staat één wereldgedicht in: een gedicht van beeldend kunstenaar en schrijver Michael Tedja uit zijn bundel Tot hier en verder. Het zou een fijne afsluiter, het toetje, van de bundel zijn geweest, maar vanwege de achternaam van de dichter kon dat helaas niet. De titel luidt enigszins spottend Zo is het een wereldgedicht, en het gaat inderdaad verder dan hier:

En doe kalm
de deur dicht.

Zon ontwikkelt het afweermechanisme
en veranderen de coördinatiepunten.

Zo wordt de grote ruimte ontsloten
en is het de wereld van het grote gebaar.

Zo is het een wereld verbonden met de wereld
en is het de wereld van de wereldverbeteraar.

Zo is het een wereld die kan manipuleren en verdraaien.
Zo is het een wereld die breekt met de wereld in een vacuüm.

Uren, dagen, weken, maanden, jarenlang schaven.
Totdat louter de handeling, de beschaving rest.

Gerecenseerd voor Hebban Literatuur & Romans

View all my reviews