Heimat van Nora Krug

Heimat: Terug naar het land van herkomst by Nora Krug
My rating: 5 of 5 stars

Nora Krug, geboren in Karlsruhe in 1977, woont en werkt in New York, nadat ze eerder al haar geboorteland verliet om in Liverpool te studeren aan het  Paul McCartney's Liverpool Institute for Performing Arts. Ze was 19 toen ze naar Liverpool vertrok en besefte al vrij snel dat ze daar, maar ook later in New York, meer en vaker dan ooit geconfronteerd zou worden met het nazi-verleden van haar geboorteland. In een interview in The Guardian vertelt ze: "Zodra je iemand antwoordt die je vraagt, waar je vandaan komt, is de associatie met de nazi-periode er. Je wordt er constant mee geconfronteerd".



Om eraan toe te voegen: "Ik ben naar feestjes in New York geweest waar volkomen vreemden me vertelden dat Duitsland een land was dat ze nooit zouden kunnen bezoeken. Ik schaamde me, maar soms zou het een punt bereiken waarop ik me boos zou voelen - altijd innerlijk, natuurlijk, niet uiterlijk - over het gebrek aan erkenning dat Duitsland is veranderd". Die voortdurende confrontatie met het verleden, en het mede daardoor veroorzaakte vage schuldgevoel zorgt ervoor dat Krug op zoek gaat naar de rol die haar familie speelde in de tijd voor en tijdens de tweede wereldoorlog, want ze besefte:



Natuurlijk heeft Krug getwijfeld. Had ze wel het recht – als na-oorlogs kind – om een boek te schrijven over de rol van haar familie tijdens de Tweede Wereldoorlog? Er was al zoveel indrukwekkends verteld, wat zou zij daar nog aan toe kunnen voegen? Er waren tenslotte, voor zover ze wist, geen oorlogsmisdadigers, slachtoffers of verzetsstrijders in haar familie. Slechts “Mitläufer”, mensen die noch schuldig noch onschuldig zijn. Hoe interessant is dat? Ze besluit om een ander doel na te streven, niet op zoek te gaan naar de schuldvraag, maar simpelweg het leven van de generatie van haar grootouders zo nauwkeurig mogelijk te reconstrueren om op die manier de beslissingen van haar voorouders te verkennen en te begrijpen.

Ze richt zich tijdens haar speurtocht vooral op de oudere broer van haar vader, Franz-Karl, en op Willi Rock, de vader van haar moeder. Het graf van Franz-Karl heeft zij als kleine meisje, op vakantie in Italië, ooit samen met haar vader bezocht. Haar oom, lid van de SS, is kort voor het einde van de oorlog daar, in Italië, omgekomen. Krug's vader, geboren in 1946, kreeg de ongelukkige eer dezelfde naam te dragen als broer. Hoe triest die keuze, maar vooral de jeugd van haar vader is geweest, wordt de – auteur naarmate het onderzoek vordert – uitermate pijnlijk duidelijk.Willi Rock, haar opa van moeders kant, stierf toen Nora elf was. Zij heeft nog vage herinneringen aan hem, weet dat hij een rij-instructeur in Karlsruhe is geweest, dat hij een spin in de garage gedood heeft,  en ze herinnert zich zijn hoed op de kapstok in de gang. Daar houdt het echter mee op. Ze weet van de andere opa en haar oma's ook weinig, want Willi is de laatste grootouder die overlijdt; de andere drie zijn dan al overleden.



En dus gaat Krug met de overige familieleden praten, heel voorzichtig soms, omdat lang niet iedereen van haar familie dat wil of kan. Ze spreekt daarnaast met diverse andere betrokkenen, zoals buren en historici, onderzoekt stoffige zolders in huizen waar nog ooms of tantes wonen, doorzoekt dozen met beschimmelde brieven en schriftjes, duikt in stadsarchieven, bladert en vindt raadsels of bewijzen in oude telefoonboeken, struint rond en koopt van alles op vlooienmarkten en documenteert zo langzaam maar zeker de – soms pijnlijk trieste – geschiedenis van haar familie.

Het resultaat is een schitterend geïllustreerd dagboek, een plakboek vol memorabilia, gedachten, geschilderde foto's, illustraties, korte verhalen in stripstijl, oude foto's en historische documenten, dat in 15 hoofdstukken zeer zorgvuldig verlies, verdriet en twijfel op onvergetelijke, verrassende en ontroerende wijze vastlegt.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

Blokken van Ferdinand Bordewijk en Victor Hachmang

Blokken by Ferdinand Bordewijk, Victor Hachmang
My rating: 5 of 5 stars

Het ligt vierkant hoog en hoekig // gekanteld in het tegenlicht schrijft Jules Deelder over Rotterdam in zijn gedicht Rotown Magic. Dezelfde woorden kun je gebruiken om Blokken van Ferdinand Bordewijk en de tekeningen, die illustrator en striptekenaar Victor Hachmang daarbij maakte, te beschrijven. Hachmang heeft geen letter veranderd aan de tekst van Blokken, en - zo vertelt hij in een gesprek bij Nooit meer slapen - daar heeft hij geen seconde aan gedacht omdat het niet alleen het verhaal van Blokken is dat hem intrigeert, maar vooral de wijze waarop het verteld wordt. Het hoekige, harde, zakelijke van de tekst samen met het ontbreken van hoofdpersonen geeft lezers nergens 'emotionele' houvast en dat is precies wat hem zo boeit.

De Raad was wet, was daad, was vonnis. De drie functies van de Staat, wetgeving, uitvoering, rechtspraak de aloude functies die ook voor hem golden waren ondergebracht in een orgaan, de Raad. Maar dit orgaan bestond zelfs niet als zodanig, het bestond als Norm, als Handeling, als Beslissing.

Als er al sprake is van een hoofdpersoon, dan is dat de Staat en met zo'n abstracte hoofdpersoon is het nu eenmaal moeilijk meeleven. Dat is echter geenszins een nadeel, want de kale, krachtige schoonheid van de taal en het resolute gebrek aan een moreel oordeel over de totalitaire staat zorgen ervoor dat deze Nederlandse sciencefictionroman uit 1931 (!) fier en ongrijpbaar overeind blijft tussen al het buitenlandse en hedendaagse geweld.



Op knappe wijze weet Hachmang door kleurgebruik, stijl, lettering en enorme variatie in framegebruik, variërend van 10 frames op één pagina tot één frame op twee pagina's, feilloos de tekst van Bordewijk op precies de juiste wijze te benadrukken. Alsof ze altijd samen in één band hebben geleefd, zo vanzelfsprekend spelen tekst en afbeeldingen op elkaar in en versterken ze elkaar.

In het eerder genoemde interview biecht Hachmang op dat hij zich in eerste instantie had voorgenomen alle tekeningen te maken met het 'potlood in de ene hand en de liniaal' in de andere, maar dat viel hem na verloop van tijd zo zwaar dat hij is gaan 'rebelleren'. Net zoals de inwoners van de Staat, net zoals de natuur in de Staat. Alles lijkt strak, rechthoekig, maar overal is wel ergens een tegendraads gebogen lijntje of een cirkel te vinden. Zelfs in de uiterst rechtlijnige Raad.



Gelukkig heeft de uitgever, Nijgh & Van Ditmar, ervoor gezorgd dat deze schitterende uitgave van Blokken omarmd wordt door een prachtige, exact bij het boek passende, sobere omslag. Het boek voelt prettig, het ziet er oogverblindend uit en ruikt ook nog eens zalig naar inkt.
De uitdrukking 'sieraad' voor je boekenkast zou volkomen op zijn plaats zijn, ware het niet dat de sleetsheid van dat cliché dit boek beledigt. Bovendien mag het niet worden verstopt in een boekenkast waar alleen de - op zich fraaie - rug nog maar te zien is; deze Blokken hoort in volle glorie gevoeld, geroken, bekeken en gelezen te worden. Letter voor letter, zin voor zin, afbeelding voor afbeelding, pagina voor pagina, keer op keer op keer.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

Liefde en duisternis van Ed Franck, Anne Westerduin

Liefde en duisternis by Ed Franck
My rating: 4 of 5 stars

Liefde en duisternis brengt zes verhalen uit verschillende culturen samen in één band. Het bevat delen van het Gilgamesj-epos uit de oude Sumerische beschaving, de Aeneis van Vergilius uit de Romeinse oudheid, de Keltisch-Ierse Ulstercyclus, de IJslandse Edda, en de Arturcyclus uit de middeleeuwen en het Finse Kalevala uit de negentiende eeuw. Ieder deel wordt voorafgegaan door een uitstekende, korte inleiding over het desbetreffende epos en is schitterend geïllustreerd door Anne Westerduin, zoals de afbeelding van de eerste pagina van het Gilgamesj-epos hieronder laat zien.




Het Gilgamosj-epos en Sigurd en Brynhild, uit de Edda, worden door Ed Franck opgediend door middel van lekkere (voor)leesbare, ritmische prozagedichten. Aeneas en Dido – het vierde boek van de Aeneis, Deirdre van de Smarten – uit de Ulstercyclus, Perceval – uit de Arturcyclus en Väinämöinen – uit de Kaleva zijn door Franck als prozaverhalen opgenomen. Het is jammer dat Franck zich niet bij alle verhalen tot prozagedichten heeft 'beperkt', want de beide prozagedichten zijn sprankelender en levendiger van taal dan de andere vier, terwijl dat niets te maken heeft met de inhoud, want liefde, vriendschap, moord en doodslag zijn de hoofdingrediënten van alle verhalen.

Met donderende stem riep de onbekende:
'Wie dit zwaard Gram uit de stam kan trekken,
krijgt het van mij ten geschenke.
Het zal hem onoverwinnelijk maken.'
Met rechte rug liep hij daarna de zaal uit.
In de stilte begon – eerbiedig en onthutst –
de naam 'Odin' fluisterend te zweven.
Odin de Alvader, stamvader der Völsungen,
onvoorspelbare beschikker over leven en dood.

Vergelijk bovenstaande,  strakke, ritmische tekst vol a-klanken uit Sigurd en Brynhild maar eens met onderstaande tekst uit Perceval en het verschil is duidelijk.

'Plotseling hoorde hij doffe klopjes en hij herkende het geluid van paardenhoeven. Tegelijk hoorde hij onbekende knarsende en tinkelende geluiden. Aarzelend woog hij zijn werpspies in zijn hand. Toen de ruiter om de bocht kwam, bleef Perceval als aan de grond genageld staan: dit was het vreemdste wezen dat hij ooit had gezien. Hij had geen gezicht, maar een glanzende bol waaruit kleurrijke veren groeiden. Zijn lichaam was bekleed met blinkende ringetjes, aan zijn zijde hing een reusachtig mes, op zijn rug danste een grote plaat en in zijn hand wiegde een speer als een jonge boom. Alles aan hem was wit geschilderd. Als een onwrikbare zuil zat hij op een sneeuwwit paard en voor Perceval was hij het heerlijkste, glanzendste wezen op aarde.'

Perceval begint als een spannend kinderboek, met woorden en vertelwijze geschikt voor kinderen van een jaar of tien, maar verwordt naarmate Perceval ouder wordt steeds vaker tot een ridderroman vol clichés, zoals het moment dat Perceval de Verleidelijke Jonkvrouw 'ontmoet': 'Haar mond was rood als rijpe papavers en haar ogen en haren donker als de nacht. Bedrijvig gespten haar vingers zijn harnas los en tersluiks gleden ze lokkend over zijn lichaam.' Waar de kwaliteit van de tekst, en de wijze waarop de sagen verteld worden nogal varieert in stijl en kwaliteit, is dat absoluut niet het geval met de, stuk voor stuk, schitterende illustraties van Anne Westerduin.



Westerduins vader was kunstglazenier en maakte onder andere gebrandschilderde ramen. Of het de bedoeling is geweest van Westerduin of niet, maar het zal niemand enige moeite kosten om veel van de afbeeldingen in het boek als een gebrandschilderd raam te zien dat uitzicht biedt op een wereld van lang geleden. Het zou te makkelijk zijn om te zeggen dat alleen al die beelden Liefde en duisternis het lezen waard maken, want dat zou Ed Franck én de keuze voor de teksten tekort doen. Ja, er is hier en daar wat op de tekst aan te merken, maar dat neemt niet weg dat dit een geslaagde kennismaking met zes oerverhalen uit de wereldliteratuur is. Zes epen voor iedereen, létterlijk iedereen die van lezen houdt.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

21 Lessons for the 21st Century van Yuval Noah Harari

21 Lessons for the 21st Century by Yuval Noah Harari
My rating: 3 of 5 stars

Vergeleken met Sapiens: A Brief History of Humankind was Homo Deus: A Brief History of Tomorrow al een stuk minder interessant en 21 Lessons for the 21st Century is daarbij vergeleken helaas nog minder interessant. Onderwerpen deugen, maar zijn veelal al in (zijn) andere boeken langs gekomen en toen beter uitgelegd of verteld.

De onderwerpen worden allemaal wel 'lekker' geserveerd, zodat 21 Lessons for the 21st Century - ondanks de weinig verrassende inhoud - (toch) nergens verveelt. Als smeuïg luistervoer een aanbeveling, maar het lost de belofte van de titel zelden in. Voor wie Harari's eerdere boeken heeft gelezen en/of - al is het maar een beetje - op de hoogte is van wat er zich zoal op politiek, cultuur en wetenschappelijk gebied afspeelt, sla dit boek met lessen over en wacht totdat de glitter van de roem is opgelost en Harari zich weer ontdaan heeft van zijn status als alleswetende guru. Wellicht dat hij dan weer een fijn en interessant boek schrijft.

Geluisterd naar de Audible versie, voorgelezen door Derek Perkins

View all my reviews

Sabrina van Nick Drnaso

Sabrina by Nick Drnaso
My rating: 4 of 5 stars

Op het eerste gezicht een eenvoudig verhaal. Een vrouw verdwijnt spoorloos. Haar vriend 'ontvlucht' hun huis om bij een vriend zijn verdriet te verwerken. En ook haar zus Sandra wordt gevolgd in de tijd die volgt op de verdwijning van Sabrina, zoals haar van de aardbol verdwenen zus heet.
Al vrij snel wordt duidelijk wat er gebeurd is met Sabrina, maar wat dan volgt is - voor mij dan toch - onverwacht en ik ga er (daarom) dan ook niet teveel over vertellen, omdat ik - voor één keer - denk dat het goed is om vooraf zo weinig te weten over de inhoud van dit boek. Ik beperk me ertoe te zeggen dat het de familie en vrienden van Sabrina niet gemakkelijk wordt gemaakt om haar verlies te verwerken, dankzij allerlei virtuele idioten.

Wat Sabrina, mocht dat nog nodig zijn, absoluut duidelijk maakt, is dat dit medium (comic, graphic novel, beeldroman, hoe je het ook wilt noemen) niet(s) onder doet voor boeken met alleen letters. De tekeningen van Drnaso zijn bedrieglijk simpel, en bijzonder effectief in het scheppen van sfeer. Sommige gedeelten bestaan uitsluitend uit frames met tekst, maar dat klopt (dan) precies met het medium dat op dat moment verbeeld wordt. Andere delen bevatten geen tekst, omdat de afbeeldingen alles vertellen.
Of Sabrina terecht op de longlist van de Booker is opgenomen durf ik niet te zeggen. Het is niet de uniekste, beste, origineelste, enz-ste graphic novel die ik ooit gelezen heb, maar het is wel een uitstekend verteld verhaal over - onder andere - de donkere krochten van wat om de een of andere reden nog steeds sociale media genoemd wordt.


Vulture publiceerde in mei 2018 een interessant interview met Nick Drnaso waarin onder andere bovenstaande afbeelding is opgenomen.

View all my reviews

There there van Tommy Orange

There There by Tommy Orange
My rating: 5 of 5 stars

Over de titel van Tommy Orange's sterke debuutroman doet hij niet geheimzinnig. Hij haalt Gertrude Stein aan die – na jarenlang elders te hebben gewoond – bij terugkeer constateert dat er zoveel veranderd is, dat er vrijwel niets van het Oakland uit haar jeugd is overgebleven en dat als volgt verwoordde: “The trouble with Oakland is that when you get there, there isn't any there there.” Dene Oxendene, een van de hoofdpersonen in There there, meent dat dat ook opgaat voor de oorspronkelijke inwoners van de VS (en Midden- en Zuid-Amerika):

But for Native people in this country, all over the Americas, it’s been developed over, buried ancestral land, glass and concrete and wire and steel, unreturnable covered memory. There is no there there.

Lang niet alle hoofdpersonen in There there zijn zich dat bewust, maar dat die 'there' ontbreekt, blijkt veelvuldig. Bij de jonge Orvil Red Feather bijvoorbeeld, die regelmatig 'indiaant' door zich te voorzien van – helaas te kleine – indiaanse regalia en dan iedere keer voor de spiegel staand constateert dat hij er belachelijk uitziet: een indiaan die zich verkleedt als een indiaan. Vietnamveteraan Bill Davis, inmiddels schoonmaker in het Oakland Coliseum, heeft heimwee naar de vijf jaar die hij in San Quentin moest doorbrengen, omdat hij daar niets hoefde te zoeken en kon lezen.

He read and kept his head down. Let the years dissolve the way they could when you were somewhere else inside them, in a book, on the block, in a dream.

De sinds tien dagen sobere Jacquie Red Feather bezoekt de conferentie “Keeping Them from Harm” dat tot doel heeft maatregelen te verzinnen om het gigantisch hoge aantal zelfmoorden onder indiaanse jongeren terug te brengen. Een van de sprekers vraagt zich af hoeveel zin het heeft nog meer netten onder bruggen te hangen, zolang hun kinderen denken dat het beter is om dood te zijn dan te leven in deze wereld. Hoe geloofwaardig is het als je enige argument is dat “burning alive” beter is “than leaving when the shit gets too hot for them to take”?

Twaalf mensen, onder wie de genoemde Dene, Orvil, Bill en Jacqui, worden gevolgd in hun voorbereiding op weg gaan naar de powwow in Oakland. Stukje bij beetje, in elkaar steeds afwisselende aparte hoofdstukken, wordt van iedereen duidelijk wie ze zijn, wat ze tot dan toe meegemaakt hebben en wat hun onderlinge band is. Allemaal krijgen ze vroeg of laat op de een of andere manier te maken met trieste zaken als alcoholverslaving, misbruik, dood, tienerzwangerschappen, dakloosheid, berovingen of schietpartijen. Het is Orange's droge, soms zelfs droog-komische wijze van vertellen die voorkomt dat There there een melodramatische draak wordt. Bovendien zit het verhaal vol kleine komische situaties die op slapstickachtige wijze tot leven worden gebracht. Je ziet de oude Bill die met zijn vuilnisgrijper de drone najaagt die het waagt te landen op het heilige gras van het Coliseum, net zoals je meevoelt met Orvil, Loother en Lony (nee, niet rijmend op pony) die nog altijd verontwaardigd zijn over het feit dat hun moeder koos voor – expres! – verkeerd gespelde namen. Zo fijn apart, vond ze.

Manny, he said they’re gonna rob a fucking powwow. Crazy, right? Shit sounded fucking stupid to me at first. Then it had me fucked up cuz of Dad. You remember he used to always tell us we’re Indian.

Allemaal bereiken ze in het laatste deel de powwow, maar vier van hen doen dat met de bedoeling een overval te plegen. Ze zijn van plan dat te doen met behulp van 3D-geprinte plastic pistolen om de strenge bewaking te omzeilen. Dat zorgt voor een spannend Coen broers-achtig einde, maar staat tegelijkertijd symbool voor de indiaanse ervaring: terwijl iedereen aan het herontdekken is wat het is een indiaan te zijn, fluiten niets en niemand ontziende kogels uit witte wapens in de rondte.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

Moeders van anderen van Mirthe van Doornik

moeders van anderen by Mirthe van Doornik
My rating: 4 of 5 stars

Bij vraag 9 van de Hebbanleesclub met dit boek, meldde ik dat ik voortaan al mijn foto's en filmpjes zou controleren op kinderen van andere moeders, want als iets me gaat bijblijven is het wel die zinsnede uit de epiloog.

Het is knap dat Mirthe van Doornik met dit debuutverhaal mij zo heeft weten te boeien, want ze was de (voorlopig, zo heb ik mij voorgenomen,) laatste in een rij van debuten waarin over het opgroeien in een problematische gezinssituatie wordt verhaald. Samen met Klaproos van Anne-Fleur van der Heiden, is Moeders van anderen een hoogtepunt in die rij gebleken.

Natuurlijk valt er best eea op bijvoorbeeld de vertelwijze aan te merken. Het verschil in stem tussen Nico en Kine, de twee zussen die onder de hoede van hun aan alcohol verslaafde moeder opgroeien, had groter moeten. Zeker aan het begin van het verhaal als het leeftijdsverschil tussen beiden alleen al in hun woordenschat en wijze van uitdrukken voor een verschil had moeten zorgen. Dat verschil zou er niet alleen moeten zijn omdat er een leeftijdsverschil is tussen de zussen, er ligt ook een aantal jaar tussen het eerste deel waarin Kine, de jongste, aan het woord is en het tweede deel waarin Nico vertelt wat er zo allemaal gebeurt.

De opzet die Van Doornik heeft gekozen werkt geweldig. Om en om komen Kine en Nico aan het woord en telkens is de periode waarin ze aan het woord zijn een aantal jaar later geplaatst. Zo is Kine in 1997 de woordvoerder, Nico in 1999, Kine weer in 2001, Nico in 2004 om dan ineens een sprong van tien jaar te maken waarin Kine weer aan het woord is. Zon'n opzet zorgt ervoor dat je als lezer lang niet alles te weten komt van de zussen en hun omgeving. Er gebeuren dingen in de jaren die tussen twee delen liggen, die hun effect hebben op het deel dat je aan het lezen bent, maar nooit expliciet benoemd worden. Zo kom je bijvoorbeeld nooit te weten waarom de moeder van Nico en Kine geen contact meer heeft met haar eigen moeder. Daar moet je tegen willen kunnen, maar als je dat accepteert, is het heel plezierig om zo 'schijfjes leven' opgediend te krijgen en over die 'gaten' en 'rafels' na te denken. Of dat gewoon voor lief te nemen, natuurlijk.

Moeders van anderen is nergens zo mistroostig dat Nico of Kine de tranen uit je oogbollen trekken, gelukkig, maar bij tijd en wijle is het leven van beide zussen wel knap deprimerend en soms gewoon triest. Gelukkig heeft Kine Nico om bij te schuilen, maar dat geldt andersom minder voor Nico. Nico is de oudste, tenslotte.
Het is soms verbijsterend te lezen wat er zoal bij je buren aan de hand kan zijn, maar het blijft niet bij verbijsteren... Moeders van anderen stemt tot nadenken en beter om je heen kijken. En naar foto's kijken, natuurlijk, vooral de foto's die je hebt gemaakt bij je bezoek aan Disneyland ... en waar je - wellicht - voor even de moeder van andere kinderen was.

Gelezen ihkv de (blind date) Hebbanleesclub Moeders van anderen

View all my reviews

Niet dat het iets uitmaakt van Bert Moerman

Niet dat het iets uitmaakt by Bert Moerman
My rating: 2 of 5 stars

Na een pagina of tien was het karakter, de wijze waarop de hoofdpersoon in de wereld stond en zijn blik op anderen (en vooral die op vrouwen) wel klip en klaar. Daar zat vervolgens, tot aan bijna de laatste pagina, geen enkele ontwikkeling in. Niet erg, onsympathieke hoofdpersonen kunnen geweldig zijn, maar deze was, helaas, slechts een voorspelbaar en matig uitgewerkt stereotiepje. En zo bedoeld.

Dat is lastig, want dan moet er wel iets anders zijn dat ervoor zorgt dat je door wil lezen. Dat zou het toewerken naar een climax kunnen zijn, maar dat ontbreekt in dit boek totaal doordat alles veel te lang wordt uitgesponnen. Halverwege wordt er plotseloos een koffer met geld in het verhaal geplempt, waar de auteur dan nog fijntjes een personage het volgende over laat zeggen:

'Maar geen enkel zichzelf respecterend auteur zou durven komen aanzetten met een aktetas met [piep]. Anderzijds zou het wel een goede katalysator voor een plot zijn. Ik ruik een verhaal, maar het stinkt'.

Nou. Dat klopt. En het feit dat bovenstaande knipoog volgt, verandert niets aan de gemakzuchtigheid en de stank. Bovendien blijft het verhaal voortkabbelen, zelfs nadat de koffer is verschenen. Maar... ook dat is zo bedoeld.

De 'jij-vorm' waarin het verhaal verteld wordt, is - zo blijkt later - nodig, en natuurlijk dapper gekozen want het is beslist niet het makkelijkste vertelperspectief. Dat bleek ook wel, want deze vorm en de gekozen 'gimmick' beperkten de schrijver enorm in zijn mogelijkheden om hier een goed, boeiend verhaal van te maken. Of dat nu de bedoeling was, betwijfel ik...

Al deze keuzes zijn, zeker achteraf, te begrijpen, maar zorgen, wat mij betreft, niet voor een fijn of goed boek. Soms vergeef ik een auteur alles door wat er op die laatste pagina('s) gebeurt Alle ergernis, alle worstelingen met taal, vertelperspectief, stijl. het verhaal of de personages verdwijnen dan, omdat het einde al het voorgaande ineens briljant maakt. Moerman liet me echter niet worstelen... ik fronste wat wenkbrauwen, verveelde me en trachtte zo snel mogelijk het einde van het boek te halen. Daar wachtte de 'gimmick' op onthulling, waarmee al het voorgaande verklaard werd... Het zou een kort verhaal briljant gemaakt hebben, maar wekte bij dit 'lange' verhaal alleen nog een allerlaatste fronsen van mijn wenkbrauwen op.

Gelezen ihkv de Hebbanleesclub Niet dat het iets uitmaakt

View all my reviews

Don Quichote van Flix

Don Quichote by Flix
My rating: 4 of 5 stars

In een dorpje, niet ver hier vandaan, leeft een oude man in een groot huis. Hij tikt dagelijks brieven aan de Markerwaardse Volksvriend om zijn beklag te doen:

Verdiept u zich maar eens in deze materie, dan zult u begrijpen dat stripverhalen gevaarlijk zijn! Ze hebben namelijk niets met de realiteit te maken. Daarom eis ik in naam van alle lezers en weldenkende: houd hier nu e i n d e l i j k eens mee op!

Op een dag ontdekt de oude man, Alonso Quijano genaamd, dat zijn vriend Don Moliniero zijn grond verkocht heeft en daarmee het pact verbreekt dat zij, samen met de bakker Sancho Panza, een tijd geleden hebben gesloten. Het pact hield in dat zij hun land nimmer zouden verkopen om TEBoSloo op die manier te beschermen tegen de moderniteit. Terwijl Quijano de deal met Pancha herbevestigt, wordt deze door een beroerte getroffen en overlijdt ter plekke. Quijano zet dan in zijn eentje de strijd tegen het windmolenpark voort, maar de strijd is vergeefs, vooral omdat het dorp geen inwoners meer telt en het niemand iets uitmaakt dat er windmolens komen.



Nadat Quijano voor de zoveelste keer problemen heeft veroorzaakt, komt zijn dochter langs. Ze lijkt hem ervan te kunnen overtuigen dat zijn dementie het inmiddels onmogelijk maakt dat hij zelfstandig kan blijven wonen. Totdat er een plekje vrijkomt in Seniorenresidentie Cervantes (Het goede leven!) kan hij bij zijn dochter en haar zoon intrekken. Quijano stemt tegenstribbelend uiteindelijk met het plan in en met zijn fiets op het dak van de auto reist Quijano samen met zijn dochter af. Helaas zonder afscheid te kunnen nemen van Dulcinea, omdat die zijn smeekbedes negeert en wegblijft.



De kennismaking met Robin, zijn kleinzoon, verloopt ongemakkelijk, omdat Quijano ontdekt dat Robin een stripliefhebber is en Robin niet blij is met opa omdat hij geen Robin wil worden genoemd. Het komt na verloop van tijd goed met die twee en ze besluiten samen op pad te gaan, want Quijano zit het feit dat hij geen afscheid heeft kunnen nemen van zijn grote liefde, Dulcinea, nog altijd dwars. Hij besluit terug te keren naar huis en de duistere ridder, die zichzelf niet zo mag noemen van zijn opa, vergezelt hem opdat hij tijdens die rit, geholpen door Quijano, het wellicht tot echte ridder kan schoppen.

Flix speelt in zijn Don Quichot met de thema's en personen uit de middeleeuwse gelijknamige klassieker van Cervantes. Het bekendste thema daaruit, het verkennen van de grens tussen verbeelding en realiteit, waan en werkelijkheid krijgt daarbij de meeste aandacht en wordt op een eigentijdse manier ingevuld: de mentale verwarring van Quijano en de jeugdige fantasie van zijn kleinzoon Robin gebaseerd op de Batmanstrips leidt tot hetzelfde resultaat, namelijk dat beiden de realiteit waarnemen als een permanente strijd tegen het kwaad. Flix laat zijn lezers deelnemen aan de vervorming van de werkelijkheid door voortdurend letterlijk te wisselen tussen fantasie en realiteit. Quijano zit het ene moment op zijn gammele fiets, in het volgende paneel galoppeert hij op zijn Rocinante, dan houdt hij een zweefvliegtuig in zijn hand en even later is het een lans of een sabel. Maar net als in de middeleeuwen is de werkelijkheid weerbarstig en ook dat laat Flix, genadeloos duidelijk, zien.



Er valt veel te lachen: om het verhaal, om de capriolen van de hoofdpersonen, en om de stripgrappen, zoals een raamlijst die over een spraakballon heen valt (zie eerste afbeelding). Maar er zijn ook ontroerende momenten, waarvan het moment waarop een arts Quijano vraagt of hij getrouwd is, en Flix als 'antwoord' een foto laat zien van Quijano en zijn zwangere vrouw er een is waarvan je op zijn minst even moet slikken (laatste afbeelding).
Klassieke verhalen verplaatsen naar het hier en nu is niet uniek, maar de wijze waarop Flix dat gedaan heeft maakt deze in strip gevatte Don Quichot en zijn kleinzoon op unieke wijze net zo ontroerend en sympathiek als die Spaanse edelman en zijn knecht van lang geleden.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

De Kangoeroekronieken van Marc-Uwe Kling

De kangoeroekronieken by Marc-Uwe Kling
My rating: 3 of 5 stars

Ik las het boek als coördinator van de Hebban leesclub en verwijs naar het eindverslag dat ik van de leesclub maakte, omdat dat niet alleen weergeeft wat de verschillende deelnemers van het boek vonden, maar ook omdat het de schommelingen in mijn eigen menig precies weergeeft.

Klik (dus) hier om dat eindverslag te lezen.

View all my reviews

De onzichtbare hand van Bas van Bavel

De Onzichtbare Hand by Bas van Bavel
My rating: 4 of 5 stars

In het voorwoord van De onzichtbare hand, met als ondertitel Hoe markteconomieën opkomen en neergaan, hoopt Bas van Bavel dat zijn boek niet alleen stof tot nadenken oplevert en helpt bij het interpreteren van de hedendaagse ontwikkelingen in de economie, maar ook dat het aanzet 'tot handelen, om te proberen deze ontwikkeling te stuiten en de vrije, gelijkwaardige en welvarende samenleving te beschermen waarin we zijn opgegroeid.' 

Wat is die ontwikkeling dan die – volgens van Bavel – gestuit moet worden? In een paar simpele woorden: de neergang van onze (vrije)markteconomie. Van Bavel tracht ten eerste aan te tonen dat de markteconomieën niet een moderne 'uitvinding' zijn om vervolgens te laten zien hoe ze ontstaan, zich ontwikkelen en vervolgens neergaan, waarbij – en daar gaat het Van Bavel om – vrijheid en welvaart altijd verloren gaan. Door drie historische voorbeelden van markteconomieën te behandelen – Irak in de vroege Middeleeuwen (500 - 1100), de stadstaten in het middeleeuwse Italië (1000 - 1500) en Nederland aan het eind van de Middeleeuwen tot en met de 19de eeuw (1100-1800) – 'verdedigt' Van Bavel op overtuigende wijze zijn stelling dat de 'opkomst en de overheersende rol van markten voor grond, arbeid en kapitaal een zichzelf ondermijnende ontwikkeling is, want het samenspel tussen dominante markt, economie en samenleving leidt uiteindelijk tot een terugval in welvaart en welzijn.' 

Van elk van de drie eerder genoemde voorbeelden die van Bavel bespreekt, laat hij zien welke rol factormarkten (markt voor grond, pacht, arbeid en kapitaal) én de minstens zo belangrijke maatschappelijke context spelen bij het accumuleren van economische middelen en het ontstaan van elites, die vervolgens steeds meer (politieke) invloed vergaren en meer en meer uit eigen belang gaan handelen, waarmee de neergang van de markteconomie een feit is. Bij het bespreken, vertelt Van Bavel de grote lijnen maar gebruikt daarnaast allerlei voorbeelden van personen, dingen en gebeurtenissen die zijn overkoepelende verhaal ondersteunen. Zo staat er een prachtig verhaal in van Ibn Al-Jassas, een juwelier in de tweede helft van de tiende eeuw. Hij profiteerde van het feit dat de handel in luxe consumptieartikelen nog de enige bloeiende sector was omdat de (markt)elite inmiddels zoveel in bezit had en zo rijk geworden was, dat ze hun geld alleen nog maar aan luxe goederen konden uitgeven. Ongeveer zoals nu deze (markt)elite hun geld spenderen aan ruimtevaart en/of cryonisme... 

Van Bavel eindigt met een conclusie en een naschrift. Met de hulp van enkele grafieken en een overduidelijk schema laat hij in zijn conclusie zien '[w]aarom markteconomieën op de lange termijn fundamenteel onverenigbaar zijn met welvaart, gelijkwaardigheid en brede besluitvorming', wat niet toevallig de ondertitel van dat hoofdstuk is. Het naschrift bevat reacties op de discussies die ontstonden naar aanleiding van het verschijnen van de Engelstalige editie. Deze Nederlandstalige editie is geen rechtstreekse vertaling van het oorspronkelijke boek. Roland Fagel heeft het vertaald en toegankelijker gemaakt, terwijl Van Bavel het resultaat nog wat bewerkt en aangevuld heeft. Dat heeft er allemaal voor gezorgd dat deze versie van De onzichtbare hand  leesbaarder is dan Adam Smith' The Wealth of Nations (al was het maar omdat de onzichtbare hand daar slechts één keer in genoemd wordt).

Toch is Van Bavel nergens zo duidelijk als in het interview met Trouw waarin hij dé cruciale factor voor het ontstaan en (geen) onderdeel worden van een economische elite in één woord omschrijft: Toeval! Om dat vervolgens met een supersimpel voorbeeld uit te leggen: 'Stel je dan een dobbelspel voor waarbij iemand die een zes gooit er een dobbelsteen bij krijgt. Heb je toevallig de mazzel een zes te gooien, dan vergroot je met die extra dobbelsteen onmiddellijk de kans op nog meer zessen.' 

Zo simpel is De(ze) onzichtbare hand niet, maar wel net zo verhelderend.
Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

De slaapster en de spintol van Neil Gaiman en Chris Riddell

De slaapster en de spintol by Neil Gaiman
My rating: 5 of 5 stars

Ze vroeg zich af hoe het zou voelen om getrouwd te zijn. Het zou het einde van haar leven betekenen, besloot ze, als het leven een periode van keuzes was.

De koningin van het koninkrijk dat naast het koninkrijk ligt waarin het door de fraaie zijde zo bekende Dorimar ligt, overpeinst haar situatie die morgen. Op dat moment zijn de drie dwergen op weg naar Dorimar om die beroemde zijde te kopen om dat als huwelijkscadeau aan te bieden. Omdat de hoogte van de bergketen die tussen de twee koninkrijken zo hoog is dat het te gevaarlijk is om bovengronds te gaan, en omdat zij dwergen zijn, reizen ze ondergronds. Eenmaal aangekomen in het eerste dorpje nadat ze weer bovengronds gekomen zijn, bezoeken ze gewoontegetrouw de dorpsherberg en hun vriend, de herbergier Meester Vossen.Het is ongebruikelijk druk in de herberg en op hun vraag naar de reden krijgen ze verschillende antwoorden: Slaap! Ziekte! Rampspoed! Veroorzaakt door een heks! Een slechte fee! Een tovenares. Uiteindelijk wordt duidelijk dat de prinses van het koninkrijk zich geprikt heeft aan een betoverde spintol, waardoor ze in slaap is gevallen en zo al tientallen jaren in de toren van het - inmiddels door een overvloed van doornige rozenstruiken overwoekerde - kasteel verblijft.



Maar het slapen blijft niet meer beperkt tot alleen de bewoners van het kasteel; inmiddels is vrijwel de gehele bevolking van het koninkrijk in slaap gevallen en zal het niet lang meer duren totdat de slaap ook de mensen in de herberg zal bereiken.Nadat de dwergen, die door hun magische krachten gelukkig niet besmet worden met de slaap, de situatie grondig in ogenschouw hebben genomen, keren ze bliksemsnel terug naar het koninkrijk van de koningin en brengen haar op de hoogte. Zij zal moeten ingrijpen, want anders zal de bevolking van haar koninkrijk ook besmet raken.

Ze liet haar eerste minister halen en vertelde hem dat hij in haar afwezigheid verantwoordelijk was voor het koninkrijk, en dat hij zijn best moest doen om het niet kwijt te raken of stuk te maken.Ze liet haar verloofde halen en zei dat hij zich niet zo moest aanstellen en dat ze heus nog wel gingen trouwen, ook al was hij maar een prins en zij een koningin, en ze aaide hem onder zijn mooie kin en kuste hem tot hij glimlachte.Ze liet haar maliënkolder halen.Ze liet haar zwaard halen.Ze liet proviand halen, en haar paard, en toen reed ze het paleis uit, naar het oosten.

Daar gaat ze, de heldin van De slaapster en de spintol van Neil Gaiman, getekend in zwart, wit en goud door Chris Riddell, op weg om hulp te bieden aan de prinses en haar bevolking. Ze krijgt natuurlijk hulp van de drie dwergen, maar of het allemaal gaat lukken, en of ze het allemaal overleven, en wat ze moeten doen om de slaap te overwinnen, dat weten ze niet.

Zowel Gaiman als Riddell dragen dit zwartwitgouden sprookjesboek op aan hun dochters, waarbij Gaiman dat doet omdat Holly en Maddy hem wakker (!) hebben gemaakt en Riddell, voor zijn dochter Katy, aan het begin van haar avontuur. Wat een bofferds, die meiden, met vaders die zo'n heerlijk, eigentijds grimmig sprookje voor hen en alle andere kinderen op de hele wereld hebben gemaakt. Riddells uiterst gedetailleerde tekeningen, waar je iedere keer dat je ze bekijkt weer nieuwe dingen ziet, en die bijna ouderwetse, sprookjesachtige vertelwijze van Gaiman sluiten naadloos op elkaar aan. Stevig verpakt in een prachtig geïllustreerde cassette zit een magnifiek herteld en getekend sprookje dat de eeuwigheid verdient, voor mijn part en graag zelfs, ter vervanging van De schone slaapster en Sneeuwwitje. Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

HRC 2018 Update 02/04/2018

GELEZEN
Categorie
04. Een graphic novel : Wereldwijven 1 - Pénélope (****)
05. Een boek uit de Leesclub Hall of Fame : Grime - Wytske Versteeg (****)
23. Een boek dat een verhaal in een verhaal is : The hunting accident - David L. Carlson & Landis Blair (Graphic novel) (*****)
41. Een griezelig boek : Consent - Leo Benedictus (***)
44. Een boek uit een genre dat je nooit leest : Fire and fury: inside the trump white house - Michael Wolff (***)

Overig
- The Italian Teacher - Tom Rachman (**)
- Boundless - Jillian Tamaki (****)
- Krimp - Justine Le Clercq (***)
- Frankenstein in Bagdad - Ahmed Saadawi (****)

NOG TE LEZEN
01. Een dik boek : Jerusalem – Alan Moore
02. Een Nederlands debuut : KSX – Roel Venderbosch (Graphic novel)
03. Een boek van een Bekende Nederlander : IV – Arjen Lubach
06. Het eerste deel van een serie : The Gunslinger born (The Dark Tower) – Robin Furth, Peter David e.a. (Graphic novel)
07. Een boek met een getal in de titel : De acht bergen - Paolo Cognetti ('eigen' leesclub?)
08. Een verfilmd boek : Blue Is the Warmest Color - Julie Maroh (Graphic novel)
09. Een (ooit) verboden of verbannen boek : This one summer - Jillian Tamaki (Graphic novel)
11. Een boek van tien jaar of ouder :
12. Een boek met een enorm lange titel : How to Get Filthy Rich in Rising Asia - Moshin Hamid
13. Een in 2017 bekroond boek : The power - Naomi Alderman
14. Een boek dat al heel lang in je kast staat :
15. Een Libris Literatuur Prijs-winnaar : Tomas Lieske - Franklin
16. Een boek dat in 2018 is verschenen : The overstory - Richard Powers
17. Een boek dat je in één avond uit hebt : Women and power - Mary Beard
18. Een Vlaams debuut :
19. Een boek dat verscheen in jouw geboortejaar : The Sot-Weed Factor - John Barth
20. Een doorbraakboek van een bekende auteur : Stranger things happen - Kelly Link of The Heart Is A Lonely Hunter - Carson McCullers
21. Een boek van een auteur jonger dan 30 jaar :
22. Een boek met korte verhalen : Her body and other parties - Carmen Maria Machado
24. Een historische roman : Heretics! - Steven & Ben Nadler (Graphic novel) of Hild - Nicola Griffitch
25. Een boek met #diversiteit :
27. Een waargebeurd boek : De onwetenden - Étienne Davodeau (Graphic novel)
28. Een boek van meerdere auteurs : The rise and fall of D.O.D.O. - Neal Stephenson, Nicole Galland
29. Een boek dat zich afspeelt in een oorlog :
30. Een grappig boek :
31. Een boek dat je al heel lang wilt uitlezen :
32. Een what if boek :
33. Een boek in winterse sferen : Snowpiercer - Jacques Lob (Graphic novel)
34. Een boek met een naam in de titel : Tetris - Box Brown (Graphic novel)
35. Een boek bekroond met een Hebban Award :
36. Een hervertelling van een sprookje of legende :
37. Een Aziatische roman of thriller :
38. Een roadtrip boek :
39. Een boek waarin muziek een rol speelt :
40. Een boek dat zich afspeelt op een eiland :
42. Een boek waarin weer of klimaat een rol speelt :
43. Een boek waarin religie een rol speelt : Een paradijs verloren - Pablo Auladell / John Milton (Graphic novel)
45. Een boek dat zich afspeelt in meerdere tijden :
46. Een beestachtig boek : Animals strike curious poses - Elena Passarello
47. Een boek over een bestaand historisch figuur : Magritte, This is not a biografy - Vincent Zabus (Graphic novel)
48. Een boek van een auteur met pseudoniem :
49. Een boek over boeken : How to Read Nancy - Paul Karasik, Mark Newgarden (Graphic novel)
50. Een boek dat je ooit voor je lijst las of moest lezen :

Meer informatie over de challenge van 2018? Zie hier
Een volledig (dwz inclusief niet op Hebban beschikbare boeken) overzicht van mijn 2018 challenge? Zie hier
Alternatieve invulling van de challenge van 2018? Zie hier

Wereldwijven van Pénélope Bagieu

Wereldwijven by Pénélope Bagieu
My rating: 4 of 5 stars

Het is het midden van de vierde eeuw voor Christus en Agnodice, een Atheense jonge vrouw, besluit naar Egypte af te reizen om daar voor arts te studeren. In Athene kan dat niet, omdat vrouwen er niet als arts mogen werken. Vrouwelijke artsen worden er namelijk van verdacht abortussen uit te voeren en dat kunnen de mannen natuurlijk niet toestaan. Als het al waar is. Agnodice keert na haar opleiding terug naar Athene, maar moet zich vervolgens als man vermommen om haar werk te kunnen doen. Zij doet dat zo goed, ze helpt zoveel vrouwen en redt zoveel kinderen dat ze na enige tijd ongemeen populair is bij de vrouwen. Dat valt verkeerd bij de andere artsen en dus wordt zhij ervan beschuldigd haar patiëntes te misbruiken. Een tribunaal van echtgenoten en mannelijke artsen veroordeelt Agnodice vervolgens.



Leymah Gbowee, geboren in 1972 in Monrovia, Liberia, wil net als Agnodice arts worden. Helaas komt het daar niet van omdat Charles Taylor met zijn NPFL de macht grijpt in Liberia, waardoor een burgeroorlog uitbreekt. Leymah vlucht samen met haar moeder en zussen naar een vluchtelingenkamp in Ghana. Ondanks dat ze ingepalmd wordt door een verkeerde man die haar keer op keer mishandelt, lukt het haar via hard studeren en vooral hard werken om het verschil te maken voor talloze vluchtelingen.



Meer en meer richt Leymah zich op het bewerkstelligen van vrede en de wijze waarop vrouwen daarbij een rol van betekenis kunnen spelen. Zij organiseert de vredesbeweging Women of Liberia Mass Action for Peace, die er in 2003 op unieke wijze voor zorgt dat er een einde komt aan de (tweede) burgeroorlog in Liberia. Hoewel zij gevraagd wordt om Liberia mee te helpen regeren, besluit zij om haar opleiding te vervolgen, want, zo zegt ze: 'Ik ben veel nuttiger als ik vrouwen ga leren zich te verenigen om de wereldproblemen aan te pakken.' Volledig terecht ontvangt dit machtig sterke wijf in 2011 de Nobelprijs voor de Vrede.

Het zijn zomaar twee vrouwenlevens uit Pénélope Bagieu's Wereldwijven (deel 1) gescheiden door pakweg tweeduizend jaar en de Middellandse zee. Er zijn vele overeenkomsten tussen (het leven van) Leymah en Agnodice, maar wat zij en álle andere vrouwen in dit boek bovenal met elkaar gemeen hebben, is dat ze hardnekkig zichzelf willen zijn en tot het uiterste gaan om dat te bereiken. Dat geldt voor Clémentine Delait, de vrouw met de baard, die als eerste geportretteerd wordt, tot en met Wu Zetian, keizerin in China, waarmee wordt afgesloten. De meeste, maar niet alle vrouwen vechten tegen mannen, oorlog en/of maatschappelijke onderdrukking. Georgina Reid vecht bijvoorbeeld tegen het water dat haar tuin en een vuurtoren dreigt op te eten, terwijl Annette Kellerman, de zeemeermin, haar hele leven dankbaar gebruik maakt van water om successen te behalen.

Bagieu maakt spaarzaam gebruik van kleur – veel zwart-wit met hier en daar toefjes groen en rood – in de kleine tekeningen waarmee ze de levensverhalen van deze vijftien stijfkoppen vertelt. Ze leeft zich echter helemaal uit in de afsluitende, twee pagina's vullende afbeelding waarmee elk vrouwenvignet wordt afgesloten. Soms zijn die afbeeldingen verpletterend kleurrijk en soms alleen maar verpletterend zoals die van wereldwijf Joséphine Baker.



Vijftien stijfkoppen, die stuk voor stuk hun plaats hebben opgeëist en verdiend. Dit eerste deel van Wereldwijven smaakt naar meer. Veel meer!

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews


View all my reviews

Can't you read? (uit Eve's Hollywood - Eve Babitz)

[...]
I don’t remember how old I was when I first heard Los Angeles described as a “wasteland” or “seven suburbs in search of a city” or any of the other curious remarks uttered by people.
It was never like that for us growing up here.
For one thing, there was always so much going on, so many different people, and my mother’s constant soirees and dinners.
“Wasteland” is a word I don’t understand anyway because physically, surely, they couldn’t have thought it was a wasteland—it has all these citrus trees and flowers growing everywhere.
I know they meant “culturally.” But it wasn’t.
Culturally, L.A. has always been a humid jungle alive with seething L.A. projects that I guess people from other places just can’t see. It takes a certain kind of innocence to like L.A., anyway. It requires a certain plain happiness inside to be happy in L.A., to choose it and be happy here. When people are not happy, they fight against L.A. and say it’s a “wasteland” and other helpful descriptions.
Vera Stravinsky once told me that in 1937 she went on a picnic, in a few limousines, that Paulette Goddard had prepared (“because she was quite a gourmet . . .” Vera said). On the Picnic was the Stravinskys, Charlie Chaplin and Paulette Goddard, Greta Garbo, Bertrand Russell and the Huxleys. They got into the cars to drive to a likely spot, but there were no likely spots and they drove and drove. There had been a drought and everything was dry, there was no grass and so finally they spotted the measly L.A. “River” and decided to spread their blanket on its ridiculous banks and make the best of it. The “L.A. River” is a trickle that only looks slightly like a river if there’s been a downpour for three months but even then it doesn’t look like a river. Anyway, they spread out the food, the champagne, the caviar, the pâté and everything and sat on the banks of the “river” beneath a bridge over which cars were going.
“Hey!”
They looked up and there was a motorcycle cop with his fists on his hips, looking cross.
“Yes?” Bertrand Russell stood up to inquire.
There was a sign that said that people were not allowed to picnic by the “river.”
The cop pointed at the sign and looked at Russell and then said, “Can’t you read?”
If the story’s details are different, if it was another year and the Huxleys weren’t there, still, it is an L.A. “wasteland” story. It’s a story of L.A.
The cop only relented when he recognized Garbo.
[...]

Zie verder Eve Babitz, a Glamour Girl Who Refused to Be Dull (recensie The New York Times)

Grime van Wytske Versteeg

Grime by Wytske Versteeg
My rating: 4 of 5 stars

'Je vertrouwt erop dat je hetzelfde ziet als anderen, ' zegt ze, een paar gesprekken later. 'Dat je de wereld begrijpt zoals zij. Natuurlijk zijn er verschillen. Als je geen rood kunt zien, dan ben je kleurenblind. daar is een woord voor en het is niet erg. Maar een tafel zien en niet weten, niet zeker, of het een tafel is, zelfs als je het ruwe oppervlak kunt voelen, op datzelfde moment en het toch niet kunnen geloven, omdat je niet meer weet wat je vertrouwen kunt. Daarna zul je voor altijd anders zijn, anders door de gezichten van de anderen, door hoe zij naar jou kijken.'

Gevraagd naar haar grootste angst geeft Suyin dit antwoord. Het is Nino, de ik-persoon, de verteller van het verhaal die haar de vraag stelt. Sophie is ook aanwezig, net als Michael. Michael, de jeugdvriend van Nino, is Suyin aan het filmen terwijl ze de vragen van Nino beantwoordt. En dan vertelt Suyin over Grime, de gezichtloze, lange Slenderman, de hoofdpersoon van een van die enge verhalen die de groep schoolmeiden waar Suyin, samen met Sophie, onderdeel van was, elkaar vertelden. Maar Grime is vanaf dat moment langzaam maar zeker steeds reëler geworden en ging meer en meer Suyins leven beheersen.

De vier zijn op dit moment allen aanwezig op Shelterwood, een instituut dat door Suyins vader is gesticht, speciaal voor jongeren zoals Suyin die wel wat beschutting en hulp kunnen gebruiken voor het omgaan met de buitenwereld. Nino en Michael zijn jeugdvrienden, maar Michael is een tijdlang buiten beeld geweest. Ineens, van de ene op de andere dag was hij weg zonder Nino ook maar iets te vertellen, niet lang nadat hij een volledig in paniek geraakte Nino uit het uitgestrekte woud rondom hun woonplaats redde.
Nino vertrekt niet lang nadat Michael is verdwenen naar Shelterwood en maakt daar kennis met Suyin, op wie hij hevig verliefd wordt, en Sophie, de vriendin van Suyin. Als hij vervolgens de kans krijgt om een kamer te huren in het huis waar Suyin en Sopie wonen, neemt hij dat natuurlijk met beide handen aan.

En dan, ineens, is Michael daar weer. Michael, die in de tussentijd oorlogsfotograaf is geworden maar ook een enorme belangstelling voor films heeft gekregen. Het lukt hem vrij eenvoudig op basis van zijn ervaring om ook - tussentijds - op Shelterwood te worden aangenomen en zijn eerste films te maken. Waaronder de film Grime, waar het fragment dat hierboven staat in voorkomt en die uitloopt op iets verschrikkelijks. Zo verschrikkelijk dat het de vriendengroep voor altijd, zo lijkt het althans, opbreekt. Maar Nino en Sophie lopen elkaar op een gegeven moment weer tegen het lijf, worden verliefd en krijgen een kind, Kee. Maar Nino blijkt niet in staat om die zomer van de film achter zich te laten, en wil, zes jaar later, voor eens en voor altijd vaststellen en vastleggen wat er gebeurd is en gaat dus op ontdekkingsreis.

Grime is een hallucinerend verhaal met een verteller, Nino, die zeer precies en concreet zijn verhaal vertelt door middel van vloeiend in elkaar overlopende flashbacks, die in bijna concentrische cirkels uiteindelijk het hier en nu weer bereiken. Langzamerhand wordt duidelijk wat er tijdens die laatste zomer op Shelterwood is gebeurd en wat Suyin gedaan heeft of zou kunnen hebben gedaan, want net zoals Grime laat de waarheid haar gezicht nergens duidelijk zien. Het is daarom uiteindelijk aan de lezer om de werelden van waan en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden, zonder daarbij te kunnen terugvallen op zekerheden een eigen verhaal te maken. Zoals altijd.

Gelezen ihkv De blind date leesclub #10 (december 2017) waardoor ik geholpen en gedwongen werd door, en samen met de andere deelnemers niets, maar dan ook niets zomaar voor waar aan te nemen.

View all my reviews