Liefde en duisternis van Ed Franck, Anne Westerduin

Liefde en duisternis by Ed Franck
My rating: 4 of 5 stars

Liefde en duisternis brengt zes verhalen uit verschillende culturen samen in één band. Het bevat delen van het Gilgamesj-epos uit de oude Sumerische beschaving, de Aeneis van Vergilius uit de Romeinse oudheid, de Keltisch-Ierse Ulstercyclus, de IJslandse Edda, en de Arturcyclus uit de middeleeuwen en het Finse Kalevala uit de negentiende eeuw. Ieder deel wordt voorafgegaan door een uitstekende, korte inleiding over het desbetreffende epos en is schitterend geïllustreerd door Anne Westerduin, zoals de afbeelding van de eerste pagina van het Gilgamesj-epos hieronder laat zien.




Het Gilgamosj-epos en Sigurd en Brynhild, uit de Edda, worden door Ed Franck opgediend door middel van lekkere (voor)leesbare, ritmische prozagedichten. Aeneas en Dido – het vierde boek van de Aeneis, Deirdre van de Smarten – uit de Ulstercyclus, Perceval – uit de Arturcyclus en Väinämöinen – uit de Kaleva zijn door Franck als prozaverhalen opgenomen. Het is jammer dat Franck zich niet bij alle verhalen tot prozagedichten heeft 'beperkt', want de beide prozagedichten zijn sprankelender en levendiger van taal dan de andere vier, terwijl dat niets te maken heeft met de inhoud, want liefde, vriendschap, moord en doodslag zijn de hoofdingrediënten van alle verhalen.

Met donderende stem riep de onbekende:
'Wie dit zwaard Gram uit de stam kan trekken,
krijgt het van mij ten geschenke.
Het zal hem onoverwinnelijk maken.'
Met rechte rug liep hij daarna de zaal uit.
In de stilte begon – eerbiedig en onthutst –
de naam 'Odin' fluisterend te zweven.
Odin de Alvader, stamvader der Völsungen,
onvoorspelbare beschikker over leven en dood.

Vergelijk bovenstaande,  strakke, ritmische tekst vol a-klanken uit Sigurd en Brynhild maar eens met onderstaande tekst uit Perceval en het verschil is duidelijk.

'Plotseling hoorde hij doffe klopjes en hij herkende het geluid van paardenhoeven. Tegelijk hoorde hij onbekende knarsende en tinkelende geluiden. Aarzelend woog hij zijn werpspies in zijn hand. Toen de ruiter om de bocht kwam, bleef Perceval als aan de grond genageld staan: dit was het vreemdste wezen dat hij ooit had gezien. Hij had geen gezicht, maar een glanzende bol waaruit kleurrijke veren groeiden. Zijn lichaam was bekleed met blinkende ringetjes, aan zijn zijde hing een reusachtig mes, op zijn rug danste een grote plaat en in zijn hand wiegde een speer als een jonge boom. Alles aan hem was wit geschilderd. Als een onwrikbare zuil zat hij op een sneeuwwit paard en voor Perceval was hij het heerlijkste, glanzendste wezen op aarde.'

Perceval begint als een spannend kinderboek, met woorden en vertelwijze geschikt voor kinderen van een jaar of tien, maar verwordt naarmate Perceval ouder wordt steeds vaker tot een ridderroman vol clichés, zoals het moment dat Perceval de Verleidelijke Jonkvrouw 'ontmoet': 'Haar mond was rood als rijpe papavers en haar ogen en haren donker als de nacht. Bedrijvig gespten haar vingers zijn harnas los en tersluiks gleden ze lokkend over zijn lichaam.' Waar de kwaliteit van de tekst, en de wijze waarop de sagen verteld worden nogal varieert in stijl en kwaliteit, is dat absoluut niet het geval met de, stuk voor stuk, schitterende illustraties van Anne Westerduin.



Westerduins vader was kunstglazenier en maakte onder andere gebrandschilderde ramen. Of het de bedoeling is geweest van Westerduin of niet, maar het zal niemand enige moeite kosten om veel van de afbeeldingen in het boek als een gebrandschilderd raam te zien dat uitzicht biedt op een wereld van lang geleden. Het zou te makkelijk zijn om te zeggen dat alleen al die beelden Liefde en duisternis het lezen waard maken, want dat zou Ed Franck én de keuze voor de teksten tekort doen. Ja, er is hier en daar wat op de tekst aan te merken, maar dat neemt niet weg dat dit een geslaagde kennismaking met zes oerverhalen uit de wereldliteratuur is. Zes epen voor iedereen, létterlijk iedereen die van lezen houdt.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews