De werkelijkheid houdt het lang vol van Y. Né

De werkelijkheid houdt het lang vol by Y. Né
My rating: 5 of 5 stars

De werkelijkheid houdt het lang vol is geen debuut, sterker nog, Yvon Né’s heeft diverse dichtbundels op haar naam staan, zoals Hier mag niets af zijn (een verzamelbundel) en Dun land en Dans is een eiland. Haar gedichten zijn terug te vinden op muren en gevels in diverse steden, zoals in de wijk Westeinde van Breda. In datzelfde Breda heeft zij ook een gedicht op de Tolbrug mogen achtergelaten (2007).

Né is dus geen onbekende in beeldend kunst- of literatuurland. Toch kon De werkelijkheid houdt het lang vol niet worden uitgegeven zonder hulp van crowdfunding omdat haar uitgever niet langer bereid is om poëzie uit te geven. Né besloot daarom via de website Voor de kunst het benodigde geld bijeen te praten en de bundel alsnog uit te geven.
Gelukkig heeft ze het geld bij elkaar gekregen, want er staan fantastische gedichten in deze bundel, die anders alleen op muren en onder bruggen in diverse steden te lezen zouden zijn geweest. Ook leuk en fraai, maar een dichtbundel van papier vereist minder reizen en is daarom voor menigeen een stuk praktischer.

De titel van deze bundel is goed gekozen, want de werkelijkheid of dat wat er voor door gaat of ‘erachter’ ligt, komt regelmatig terug in de gedichten. Zo vertelt Muizenval hoe een gedicht (of een lied of beeld of film schilderij, enz.) werkelijkheid wordt:

Muizenval

Ik zet een muizenval
met aas: een balletje taal
in plakkerige staat.

Iets als een draad, Agatha Christie, hoogverraad.
Of Christus, zoete koeken, prikkeldraad.
A4, kathaar, versnipperaar, vergane routes.

De kunst is deining scheppen,
zee tussen twee golven in
en dan een vis te vangen zonder net.

Gevecht. De wending is echt.
Een kogel suist aan uit de mist en treft,
bekent kleur op mysterieuze manier.

Hij is de muis.
Hij geeft woorden een staart en snuit.
Meteen daarna mag hij eruit.

Op speelse wijze en met humor laat Né ons nadenken, en als gevolg daarvan, anders denken over ‘de’ werkelijkheid. De wijze waarop dat gebeurt is terloops, grappig en vooral beeldend. Regelmatig zelfs een tikje slinks. Zo slinks, dat je bij de eerste lezing van een gedicht denkt te weten wat er aan de hand is, vervolgens het spoor bijster raakt, niet meer weet waar het over of heen gaat, terwijl je de hele tijd het gevoel hebt dat 'het' toch overduidelijk is. Dat klopt. ‘Het’ is overduidelijk, als je het gedicht nog een aantal keren leest en het daarbij langzaam, beeld voor beeld aan alle kanten bekijkt, betast, omkeert, ondersteboven houdt en leegschudt. En dan de titel nog eens bekijkt. En nog eens.

De werkelijkheid houdt het lang vol is een dikke bundel vol gedichten waardoor je anders gaat kijken naar alles wat er om je heen te zien is en die je anders laat luisteren naar alles wat er via welk medium dan ook tegen je gezegd wordt. Of dat dan de ‘echte’ werkelijkheid is, is niet belangrijk. Speels verrast en geplaagd worden is belangrijk en dat gebeurt, keer op keer.

je kunt het niet weten

Hij slijpt als woestijnwind,
Stopt zijn kwaad niet eens weg.
Zeg minder, zeg ik mezelf, veel minder.

‘Ik heb je al verteld’, zegt hij
en onthult wat me weer niet is bijgebleven.
Het is gissen naar bedoeling.

Minder, minder.
Hoor des te scherper toon, accent.
Pas op je tellen als je antwoordt.

De man ginds bij de muur is grijs
en geeft geen kleur meer aan de wereld af.
Hij weigert uitleg, stijl en interpunctie in zijn zinnen.

Minder, maar bewaar je kleur.
Hij zegt ‘jij weet het: ik ben een en al berekening.’
De oren van de ezels troosten mij.

Stel een gewone vraag.
Bedoelingen vallen soms reuze mee.
Neuzen van paarden.

Ook kamelenvoeten doen me veel.
Ik zie woestijn, zijn droogte,
in schaarste grote overvloed.

Waaraan toegevoegd, omdat ik dat (wel) weet: paardenoren troosten ook, net als hun neuzen…

Gerecenseerd voor Hebban | Literatuur & Romans

View all my reviews