De Zwaluwman van Gavriel Savit

De Zwaluwman by Gavriel Savit
My rating: 4 of 5 stars

De Zwaluwman is het debuut van acteur, 'performer' Gavriel Savit. Hij studeerde af aan de universiteit van Michigan met een graad in 'Musical Theatre', verhuisde naar New York en trad vervolgens op in 'off Broadway', maar uiteindelijk ook in 'on Broadway' shows. Op zijn website schrijft hij dat hij zijn regelmatig onregelmatige vrije tijd vulde met het lezen van boeken, waaronder: "Neil Gaiman’s Sandman series, Yann Martel’s Life of Pi, Adam Levin’s The Instructions, Lev Grossman’s The Magicians, Susanna Clarke’s Jonathan Strange and Mr. Norrell, and the stories of Jorge Luis Borges, amongst others." Hij genoot van deze verhalen, en vooral van het magisch realistische in al deze verhalen. Het is dan ook geen wonder dat dat terug te vinden is in zijn debuutroman.

Anna, de jonge hoofdpersoon, blijft in 1939 alleen achter in Krakau als haar vader wordt opgepakt door de Duitsers. Ze sluit zich aan bij de Zwaluwman, omdat hij haar doet denken aan haar vader: "Het was een vreemde kerel, dat zeker, maar zijn vreemdheid had iets prikkelends en vertrouwds. Misschien hadden Anna en haar vader geen eigen taal gehad, of misschien was iedere taal hun taal geweest. Anna had het onbedwingbare gevoel dat ze een lid van dezelfde zeldzame stam had gevonden: een man die thuis was in meerder talen." Bovendien neemt hij, zo lijkt het voor Anna, op magische wijze de rol van haar vader op zich.

Hoewel de Zwaluwman in eerste instantie niet gelukkig lijkt met zijn nieuwe metgezellin, accepteert hij haar al snel en leert Anna al rondzwervend te overleven. In het begin zijn het simpele regels zoals "Als je gevonden wordt, verdwijn je voor altijd" en "Zolang je blijft lopen, kun je niet gevonden worden", maar hij vertelt Anna ook verhalen die haar helpen de naargeestige omstandigheden te accepteren. Hij vertelt haar over mannen "die de geheime dialecten van Gras, Ster en Boom spreken: Kepler, Bohr, Heisenberg, Galileo, Einstein, Copernicus, Newton en Newtons stuntelende 'knecht: Willy Whiston." Door zijn lessen, zorgen en verhalen kan Anna, ondanks de gruwelijkheden die ze ziet en de gevaren die ze meemaakt, toch de schoonheid en de magie van het leven blijven ervaren.
Zelf blijft de Zwaluwman een raadsel, hij vertelt niet waar hij vandaan komt, wie hij is, waarom hij speciaal die spullen in zijn tas bij zich draagt, waarom hij pillen slikt en wat hij op zijn nachtelijke omzwervingen allemaal uitspookt. Hij vertelt Anna wel waarom hij rondzwerft: "In dit land leeft een vogel, een heel zeldzame vogel, die heel erg bedreigd is. Er is er nog maar eentje. En ik wil hem redden. De Wolven en de Beren zetten alles op alles om de vogel te vinden[...]
Ik ga ervoor zorgen dat de laatste niets overkomt."

Tijdens hun omzwervingen ontmoeten Anna en de Zwaluwman reb Hirschl die ontsnapt is uit het getto. Gewenst door Anna, ongewenst door de Zwaluwman vormen ze vanaf dat moment een driemanschap. Dat gaat lange tijd goed, totdat ze niet meer veilig uit de buurt van andere mensen kunnen blijven.

De Zwaluwman wordt bij het aanprijzen van het boek vergeleken met De boekendief  en De jongen in de gestreepte pyjama, maar dat is een  te oppervlakkige vergelijking gebaseerd op drie dingen: de hoofdpersoon is een kind, het speelt zich af ten tijde van WOII en de hoofdpersoon is niet joods. Die vergelijking schept verwachtingen die het boek niet waarmaakt. Dat is echter geenszins een ramp, want De Zwaluwman is precies het boek dat Savit zich voorgenomen had te schrijven: een donker sprookje, waarin magische, menselijke en gruwelijke gebeurtenissen elkaar afwisselen, terwijl een 'echte wereld', voor wie die wil vinden, zich tussen de regels bevindt. Wie van zulke boeken houdt, houdt ongetwijfeld van Anna en haar Zwaluwman.

View all my reviews