Recensie Heerlijke galop van Pieter de Bruijn Kops

Heerlijke galop by Pieter de Bruijn Kops
My rating: 4 of 5 stars

Een uitleg kan interessant zijn, maar leidt de aandacht weg van het vers, zodat de wereld erbuiten het laatste woord lijkt te krijgen. Steeds echter als het vers genoten wordt door toehoorder of lezer, heeft het zelf het laatste woord en telt geen uitleg.

Bovenstaande is te lezen op de site van Meander onder het profiel van Pieter Goedschalk, de naam die Pieter de Bruijn Kops gebruikt om gedichten in bv. het tijdschrift Meander te publiceren. En zo is het maar net. Achterin de bundel is over een aantal gedichten wel iets te vinden, maar veel verder dan aan wie het opgedragen is, gaat het meestal niet. Het gedicht Het is donker in groningen is bv. opgedragen aan de vader en moeder van de Bruijn Kops.

het is donker in groningen
mijn geboortestad

de zon schijnt op bed en de
maan staat te stralen
het leven is nog maar net
begonnen

de daken hebben vreemde kleuren

er ritselt een laken, een deken, een dag
die mij bracht
waar ik ben om hier te zijn
waar het is voorbereid
vannacht toen het leven
begon in groningen

vanmorgen vond ik jullie
als in een weerzien
van de dan nog toekomende tijd
de steeds nog toekomende
altijd toekomende
tijd

maar ik was al thuisgekomen

Dit is een van de weinige gedichten die. bij herlezing, een tikkeltje zou kunnen veranderen door de informatie achterin het boek, omdat je weet voor wie het geschreven is. Maar, zoals Goedschalk/de Bruijn Kops zegt: het vers heeft zelf het laatste woord. Dat is maar goed ook, want dat maakt het lezen van gedichten juist spannend. Neem bijvoorbeeld Het gebroken oor

Ethnografisch mus
dahomey afgodspalen
bapende masker nr 15
h.c. deksel gevonden te pachacan nr 785

nr 3542 arumbaya-afgod
de arumbaya-volksstam leeft in het gebied van de
badurayalstroom, in de republiek
san theodoros (zuid-amerika)

we gaan sluiten!
hé! is 't nu al vijf uur? ...
rrrring vooruit, luilak! tijd om op te staan

zing een vrolijk liedje als je opstaat...
en wordt wakker met een lach
dan heb je een goeie dag

Stripliefhebbers zullen het geheim van dit gedicht wellicht zonder hulp 'oplossen', maar anders zal het gedicht het alleen moeten opknappen. Het gebroken oor laat zien dat een gedicht ook zonder uitleg of context kan 'overleven' en - zoals in dit geval - daarbij alle ruimte laat voor de fantasie van de lezer. Maak er wat van, lijkt het te zeggen.

Een gedicht in een bundel staat echter nooit helemaal los van een context omdat het altijd ingebed is tussen andere gedichten. Het staat op een linker- of rechterpagina tegenover een ander gedicht waarmee het 'in gesprek' zou kunnen zijn, is opgenomen in een specifiek deel van de bundel, etc. Het gedicht voorafgaand aan Het gebroken oor heet In ouderwetse klederdracht en gaat over een haan. In ouderwetse klederdracht...

Om de veelzijdigheid van deze bundel gedichten nog duidelijker te maken zou het lange gedicht Avondlijke stad uitermate geschikt zijn. Het gedicht beschrijft op zintuiglijke wijze één kort moment in een donkere nacht in de Spuistraat. Het is korter, maar kan de concurrentie met Stijloefeningen van Raymond Queneau aan. Anders en tegelijkertijd hetzelfde is het simpele, ozo herkenbare beeld dat in Bezig met gedichten wordt geschetst. Geen uitleg of context nodig. Het is een klein, kleurig overduidelijk, bijna kitscherig schilderijtje dat de Bruijn Kops met een paar woorden schildert. De ode aan het eten van peer staat op de pagina ernaast, terwijl op de voorafgaande pagina een gedicht is opgenomen waaruit heimwee naar weleer, naar het water, naar het groene en platte land

en je kleine poppedeine
met je grote bimbam

spreekt.

Een bundel die gedichten bevat die zo divers zijn, loopt het gevaar dat de gedichten elkaar (ver)storen in plaats van te (ver)binden, maar dat is in dit geval niet aan de orde. Er is namelijk één ding dat alle gedichten samenbindt: lichtvoetigheid. Dat zorgt er met name voor dat - hoeveel en hoe vaak tempo, ritme, lengte en snelheid ook veranderen - je wordt meegevoerd in een heerlijke galop, dwars door alles heen.

Kijk, er staan nog bomen

kijk er maar niet naar, het is
te aangrijpend

kan ik
met je
meerijden naar marseille en zo?

en dat terwijl ik daar niet eens
naartoe ga? dacht ik

is dat belangrijk? ik bedoel
klopt iets ooit?
wist jij
dat jij mij kende?

het gaat niet om wat ertoe doet, dat
is het mooiste, dat het ook
anders had kunnen zijn, snap
dat nou

View all my reviews