Het achtste leven van Nino Haratischwili

Het achtste leven by Nino Haratischwili
My rating: 3 of 5 stars

Nino Haratischwili, auteur én theaterregisseur, heeft met haar derde - en eerste in het Nederlands vertaalde - roman letterlijk een prestatie van formaat geleverd. Zes generaties worden gevolgd van de Georgische familie Jasji, waarvan de vader van Stasia en Christine de mannelijke 'grondlegger' is. Stasia is een van de dochters uit zijn eerste huwelijk en Christine de dochter uit zijn tweede huwelijk. Daarna worden de levens van Kitty en Kostja, de dochter en zoon van Stasia en Simon Jasji, gevolgd om dan via Elene, dochter van Kostja, Daria en Nitsa, bij de laatste generatie aan te komen: Brilka Jasji, de jonge vrouw uit de titel.

Haratischwili laat Nitsa de levensverhalen van haar familie vertellen door de levens van bovengenoemde familieleden te vertellen:

"En al heb ik het je nooit gezegd: ik zou je zo graag helpen bij het herschrijven van je verhaal, Brilka, zo ongelofelijk graag. Om dat niet alleen te zeggen, maar ook te bewijzen schrijf ik het hier op. Alleen daarom."

Op het moment dat Stasia in 1900 ter wereld komt in Georgië, dat wij nu nog slechts kennen als ex-deelstaat van de Sovjet Unie waar het regelmatig hommeles is, is het leven goed. Maar erg lang duurt dat niet want grote 'broer' Rusland laat ook op dat moment al wel zijn invloed voelen, maar zal dat later - na de Oktoberrevolutie in nog veel sterkere mate doen. Het communisme, maar vooral de wijze waarop de diverse machthebbers - met als grootste engerd de Georgische Stalin - tekeer gaan, zorgt ervoor dat de familie heel wat meemaakt in de jaren die volgen.
De citaten, spreuken en aanhalingen waarmee de diverse paragrafen (hoofdstukken?) beginnen geven telkens een uitstekende indruk van de tijdsgeest. Haratischwili beschrijft op indrukwekkende wijze hoe het Stasia en Simon in St. Petersburg vergaat tijdens de eerste wereldoorlog, en is wederom op haar best als ze Kostja en zijn vriendin Ida volgt in hetzelfde St. Petersburg dat dan Leningrad heet:

"Hij [Kostja]ziet de tuinen van puin en stenen, de architectuur van de geraamten, de patronen van bloed, hij ziet de sculpturen van opengereten gewapend beton en is verbaasd dat niemand behalve hij die aan de dood opgedragen symfonie van verwoesting waarneemt."

Maar 1248 pagina's wel en wee, met de nadruk op wee, is voor iedereen veel. Voor auteur én lezer. Het is onvermijdelijk dat er na verloop van tijd - in ieder geval bij de lezer - 'vermoeidheid' optreedt, vooral omdat er zoveel ellende en zo weinig moois in de diverse levens te genieten is. Het 'magische' of 'magisch-realistische' element, de chocoladedrank die de vader van Stasia 'uitvindt' en waarvan diverse familieleden vermoeden dat als je er van drinkt er weinig goeds meer verwacht kan worden, komt niet echt uit de verf en had net zo goed weggelaten kunnen worden.
Dat Nitsa de verhalen vertelt - ook van de familieleden met wie ze nauwelijks of geen contact heeft (gehad) - en daarbij regelmatig interpretaties geeft van handelingen of lijkt te weten wat de personages denken, bestempelt haar natuurlijk tot de overbekende onbetrouwbare verteller. Dat zíj de vertelster is en dat ze het niet altijd even nauw neemt met 'de waarheid' wordt benadrukt doordat ze regelmatig het verhaal begeleidt van eigen commentaren richting Brilka. Aan de andere kant zijn grote delen van de roman geschreven of het een rechttoe rechtaan historische roman is, maar is er door de vertelconstructie soms teveel 'ruimte' tussen de personages en de lezer vanwege de wijze waarop het verhaal vertelt wordt. Wat Christine 'echt' drijft in haar relatie met Beria, kom je nooit te weten omdat het verhaal via Stasia door Nitsa wordt verteld en dat is - zeker in dit geval - jammer.
Toch weet Haratischwili - met hier en daar wat vallen, maar vooral opstaan - de lezer altijd weer op te pikken en geboeid mee te nemen naar een volgend leven, net zolang tot het in 2006 op is. Echt op.

Ik heb dit boek in feuilletonvorm, samen met tientallen andere lezers, via Hebban.nl gelezen.

View all my reviews