Oomen stroomt over van Francien Oomen

Oomen stroomt over by Francine Oomen
My rating: 5 of 5 stars

Veel duidelijker kan het niet worden gezegd en getoond: de overgang, compleet met breinblubber, slaat toe als een sluipmoordenaar, en steelt beetje bij beetje je energie, je goede humeur, je zelfvertrouwen en je ideeën. 'Midden in een vurig betoog had ik opeens totaal geen idee meer waar ik naar toe wilde... TOTAL BLACK OUT!', vertelt Francine Oomen. Dat is niet alleen vervelend, dat is - inderdaad - HEEL ENG.

Stel je voor dat je een schrijfster en illustratrice bent die gewend is altijd over te bubbelen van ideeën en op een dag....

Zonder enige aanleiding ben je niet meer wie je was en kun je niet meer wat je altijd kon. Weg. Leeg. Nee, blubber!. Blubber in je hoofd en dus paniek, stress. Dit is precies wat Oomen overkomt en wat honderdduizenden mensen in Nederland overkomt: de overgang sluipt haar leven binnen. Gelukkig hoort zij bij de 80% procent die (wel) last heeft van zo'n beetje alles wat die overgang met zich meebrengt, zodat wij allemaal kunnen meegenieten van wat er zoal gebeurt. Genieten is misschien niet het meest voor de hand liggende woord om te gebruiken, maar Oomen maakt van elke pagina waarop ze laat zien welke vervelende gevolgen de (onbekendheid met) de overgang voor haar en haar leven heeft, een klein feestje.

Maar het blijft niet bij het weergeven van wat haar overkomt, want ze gaat ook op zoek naar wat de overgang nou precies is, wie het 'treft', welke lichamelijke en geestelijke verschijnselen op kunnen treden en wat er - eventueel - aan gedaan kan worden om die (wat) minder heftig te laten zijn. Net zo grappigernstig en origineel verteld en een deel van het boek dat verplicht leesvoer zou moeten worden voor iedereen onder de veertig. Er is geen betere voorbereiding te bedenken op het bezoek van Tang en haar zusters Knaag en Knak, en dat is hard nodig opdat deze dames minder kans krijgen om je het leven zuur te maken. Halverwege vertelt Oomen uitgebreid over het tegengaan van allerlei overgangsperikelen door middel van hormoonsuppletie en legt vervolgens uit waarom ze er - uiteindelijk - niet voor kiest om die te gebruiken.

Maar ja, wat dan? Oomen kiest ervoor om het een tijdje rustig aan te doen. Onder het motto 'wat doet een boer met een stuk uitgeput land? Braak leggen', besluit Oomen ook een tijdje braak te gaan liggen. Ze geeft zichzelf de gelegenheid om een tijdje niets te moeten, gaat de confrontatie aan met Tang en maakt kennis met Kloek. Kloek helpt haar én Tang allerlei oude shit op te ruimen, te stoppen met overleven en over te gaan naar ... leven.

Wat Oomen kan doen om de overgangsperikelen te overleven, is natuurlijk niet iedereen gegeven (dat betaalde overgangsverlof is overigens geen slecht idee!), maar desalniettemin zo smakelijk verteld dat Oomen stroomt over blijft boeien. Het boek eindigt met een terecht dankwoord aan Maira Kalman wiens invloed op dit boek onmiskenbaar is, en waardoor Oomen stroomt over geworden is wat het is: een swingend, grappig, ontroerend, kleurrijk, begrijpelijk, lief, boos, maf, kortom heerlijk boek over een daardoor héél wat minder eng geworden levensfase.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

All the birds in the sky van Charlie Jane Anders

All the Birds in the Sky by Charlie Jane Anders
My rating: 5 of 5 stars

Charlie Jane Anders, de schrijfster van het formidabele en vooral originele All the birds in the sky, is een topwijf. Niet alleen vanwege haar laatste boek, maar ook om wat ze daarvoor allemaal gezegd, geschreven en gedaan heeft: ze heeft sciencefictionverhalen gepubliceerd in/op Tor.com, Strange Horizons en Flurb, en geschreven voor McSweeney's, ZYZZYVA, Salon, The Wall Street Journal, Publishers Weekly, San Francisco Bay Guardian, Mother Jones, en de San Francisco Chronicle. Er zijn verhalen en essays van haar verschenen in Sex For America: Politically Inspired Erotica, The McSweeney's Joke Book of Book Jokes en That's That's Revolting!: Queer Strategies for Resisting Assimilation. Ze heeft evenementen georganiseerd, zoals de 'ballerina pie fight', de Cross-Gender Caravan, en deBookstore en Chocolade Crawl in San Francisco, ze jureerde voor de James Tiptree Jr. Award en voor de Lambda Literary Award, is oprichter van Writers with Drinks, en oprichter en mede-redacteur van de sciencefictionblog io9. Met dat laatste is Anders in 2016 gestopt om zich volledig op het schrijven van boeken te richten. Geen slechte keuze, want al direct schrijft ze een boek waarmee ze de Nebula Award voor Best novel wint. All the birds in the sky is een terechte winnaar, want er zijn de laatste decennia maar weinig boeken verschenen met zulke interessante, levendige personages over wiens avonturen zo smakelijk wordt verteld.

De twee hoofdpersonen zijn op allerlei vlakken elkaars tegenpolen, behalve op het gebied van buitenbeentje zijn. Patricia Delfine groeit op in een gezin waar het niet prettig toeven is, vanwege een bijzonder onplezierige zuster. Patricia ontdekt als jonge tiener dat ze - soms - met dieren kan communiceren. Vanwege de onaangename thuissituatie dwaalt Patricia graag door het bos en tijdens een van de tochten verstoort ze het Parliament of Birds, dat daardoor een eigenaardig verloop kent. Patricia krijgt de opdracht om uit te zoeken wat het antwoord is op deze eigenaardige vraag: "Is a tree red?". Het hoeft niet direct, ze mag er best een tijdje over nadenken, maar ooit, op het juiste moment, moet ze antwoord geven.

Laurence (en waag het niet om zijn naam af te korten!) Armstead vindt wetenschap, en dan met name techniek, geweldig en hij is dan ook altijd bezig om 'gadgets' te maken. Om zich uit allerlei nare situaties te redden, maakt hij bijvoorbeeld een 2-seconden tijdmachine, omdat die paar seonden net genoeg zijn om de ergste pesterijen te kunnen ontlopen.

Als klasgenoten zijn ze een beetje tot elkaar veroordeeld, maar voelen ze zich toch ook sterk met elkaar verbonden. Totdat Laurence getuige is van een gesprek tussen Patricia en een kat. Dat schokt hem tot in het diepst van zijn wetenschappelijke ziel en hij houdt Patricia daarna zoveel mogelijk op afstand. Beiden zijn na verloop van tijd om uiteenlopende, maar toch met elkaar verstrengelde redenen gedwongen om de school te verlaten. Patricia weet Laurence nog, met de hulp van een AI die door Laurence gemaakt en door Patricia opgevoed is, te redden uit een benarde situatie op zijn nieuwe school, maar daarna verliezen ze elkaar uit het oog. Ze volgen vanaf dat moment ieder hun eigen pad met hun eigen doel. Patricia leert haar magische talenten gebruiken om de wereld, en dan vooral de mensen, te redden van de afschuwelijke gevolgen van de opwarming van de aarde, terwijl Laurence zich specialiseert in wormgaten, daarbij geholpen door een steenrijke investeerder die met behulp daarvan de aarde wil verlaten. En dan komen ze elkaar weer tegen... als tegenstanders.

All the birds in the sky is een verhaal vol rafelranden, onvolkomenheden en gaten, maar omdat Anders' personages zo levenslustig, echt, en warm zijn en de gebeurtenissen met zoveel humor, en zo vaardig en met vaart verteld worden, zijn die losse draadjes niet ergerlijk, maar juist heerlijk herkenbaar. Patricia en Laurence leven namelijk, net als wij, in een chaotische, nauwelijks te bevatten wereld vol magie en wetenschap.

Gelezen en gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

The Book of Mirrors van E.O. Chirovici

The Book of Mirrors by E.O. Chirovici
My rating: 3 of 5 stars

Ergens in januari hoorde ik tijdens het beluisteren van 'een' (Engelstalige) boekenpodcast (ik weet niet meer welke, helaas) een enthousiast verhaal over dit boek. En omdat ik dol ben op verhalen waarin gespeeld wordt met interpretaties, herinneringen, point of views, wat waarheid is (of niet of misschien) en het podcastverhaal erg enthousiast was, besloot ik direct om dit boek te gaan lezen. Ik had het dus al (elektronisch) in huis toen de mogelijkheid zich aanbood om een leesclub met dit boek te coördineren.

Een van de dingen die ik vooraf niet wist, is dat de Roemeense schrijver dit boek (zelf) in het Engels heeft geschreven. Dat is knap, heel knap, maar ik vraag me af of het boek niet veel beter zou zijn geweest als hij het 'gewoon' in zijn moedertaal had geschreven en het dan had laten vertalen. Ik vond het Engels vlak en simpel, en het verhaal - mede daardoor - nogal saai. Overigens kan 'simpel' Engels flonkeren en zeer poëtisch zijn (lees bijvoorbeeld A.S. Byatt, Julian Barnes of de Amerikaanse Ron Rash), omdat elk woord dat er staat precies dat enig juiste woord op die plek is.

Als dan ook nog het psychologische aspect - met name het spelen met herinneringen, waarheden en interpretaties - vooral in de laatste twee delen nogal wat te wensen overlaat, dan mag duidelijk zijn dat The book of mirrors mij teleurstelde. Het is een boek zonder hoogte-, maar ook zonder dieptepunten, en verdient daarom wat mij betreft de kwalificatie "Mwah". Met een hoofdletter M...

(Overgenomen van Hebban.nl;m recensie nav leesclub)

View all my reviews

Niks van Koen Gubbels

Niks by Koen Gubbels
My rating: 2 of 5 stars

Koen Gubbels eersteling is, zoals hijzelf direct corrigeerde in de leesclub, geen thriller in de zin van een jachtige jacht op een seriemoordenaar die een lezer via een overvloed aan "cliff hangers" van bladzijde naar bladzijde meetrekt, omdat je perse wilt weten wie het nu toch is of waarom zhij die moorden pleegt.

Nee, Niks is een verhaal over een man die zijn levenslust aan verdrinken is, letterlijk, en bij toeval geholpen wordt weer vaste grond onder de voeten te krijgen (ja, "pun intended", maar pas begrijpelijk als je het boek gelezen hebt... jammer overigens dat ik de Engelse tekst niet cursief kan schrijven, want dat zou passender zijn geweest). Althans, zo lijkt het. Geheel nuchter en barstensvol energie reist Nik Speelman af naar China. Eenmaal daar aangekomen blijkt de reden voor zijn uitnodiging een geheel andere te zijn, maar daar komt Speelman pas achter als het te laat is.

Het onderwerp van Niks is origineel, maar de snelheid en eenvoud waarmee Nik in de val wordt gelokt, de wijze waarop gebeurtenissen plaatsvinden en vooral de gebeurtenissen zelf zijn te ongeloofwaardig neergezet voor mij. Gubbels slaagt er simpelweg niet in om mij mijn "suspension of disbelieve" op te laten schorten en me mee te voeren in zijn verhaal. Dat wordt mede veroorzaakt door de ergerlijke, clichématige wijze waarop oa vrouwen (en dus mannen) worden weergegeven. Op een gegeven moment heb ik op pagina 103 mijn frustratie daarover letterlijk geuit, omdat ik mijn inmiddels hoog opgelopen ergernis kwijt wilde.

Maar er waren meer dingen die me ergerden, zoals het inconsequente gebruik van schuin geschreven teksten, de - wat mij betreft - vaak ongeloofwaardige dialogen (zoals tussen Sean en zijn vader op de boot) en het verwarrende gebruik van het Engels. Jiang en Fairfax spreken in het Engels met elkaar en met Nik, maar toch blijkt Jiang in staat om De vrolijke wetenschap van Nietzsche te kunnen lezen (in sneltreinvaart zelfs) én te begrijpen.

Kortom teveel ergernissen en een - wat mij betreft - te ongeloofwaardig verhaal.

(Overgenomen van Hebban.nl. Recensie nav leesclub. Hier kan wel schuin geschreven worden maar in recensie op Hebban.nl niet)

View all my reviews

Wat helpt is een wonder van Anne Vegter

Wat helpt is een wonder by Anne Vegter
My rating: 4 of 5 stars

DADAAB

"We zeggen laten we niet naar school gaan, als je naar school gaat
begin je de wereld te begrijpen, dan breekt de pleuris uit.

We zeggen meisjes zijn duurkoop om toekomst mee te betalen
of is de wereld een markt waar je dochters ruilt voor suiker

We zeggen achter de tenten is een zandweg en de weg is lang
en het zand leidt terug naar de oorlog, waarom zou je gaan.

We zeggen het schieten klinkt in de slaap zo luid als in het
geheugen maar we zijn doof van honger zeggen we en

het tobben zat. Herkent iemand op school de naam Nadifa al,
geboren tussen seizoenen, woede en onschuld, dan breekt

de pleuris maar uit. De meisjes zeggen whatever wij meisjes
zeggen. Onder de zwarte hemel delen we zandlampen uit,

we spellen een handleiding want morgen breken we de tenten af."

Dadaab is een vluchtelingenkamp in Kenia dat veel Somaliërs heeft opgevangen en opvangt. Anne Vegter (1958) schreef bovenstaand gedicht in 2013 ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag. Tot op de dag van vandaag leven enkele honderdduizenden mensen in dit enorme vluchtelingenkamp. Zij zijn Somalië ontvlucht vanwege geweld door terreurgroep Al-Shabaab en de jarenlange droogte. Vier jaar verder en nog steeds staan de tenten daar. Bovendien is het in Kenia nu ook veel te droog en dus grijpt de hongersnood verder om zich heen. Het is een treurig voorbeeld van een gedicht dat veel te lang actueel blijft.

Iets meer dan een jaar later, in 2014, schrijft Anne Vegter het gedicht met de alles zeggende titel MH17, waarin deze ene regel van acht woorden alles samenvat:

voor zulke pijn heb je niet eens een woord.

Anne Vegter heeft niet veel vrolijke aanleidingen gevonden in 2014 om op te reageren, maar gelukkig is 200 jaar koninkrijk wel een vrolijke aanleiding en levert dat het opgewekte, driedelige gedicht DE GRONDWETTEN (een parabel) op, waarin mieren de hoofdrol spelen. Dat klinkt als een Tellegiaans Aesopusiaanse vertelling, maar het is een onvervalste Vegter, zoals uit deze drie regels blijkt:

Piepjonge mieren die kort na geboorte
al wisten wat ze later moesten worden.
Hoe gelukkig kun je zijn?

Vroeg in 2015 is de aanslag op Charlie Hebdo een trieste aanleiding voor een gedicht, net als in november van dat jaar in dezelfde stad. Tussendoor krijgen onder andere de aarbevingschade in Groningen en de vluchtelingencrisis de aandacht. DE OVERKANT wordt in juli gepubliceerd:

"Het begon met grote ontploffingen bij benzinestations i het hele land.
Er werd aan een gecoördineerde actie gedacht.
De grenzen in het noorden, oosten, en zuiden waren gesloten.
Alle verbindingswegen in het midden van het land werden geblokkeerd.
[...]

Bij de grensovergangen in Groningen en Drenthe staan kilometerslange rijen
tot in de provincie, kinderen, tassen, alles gestapeld in en op auto's.
Iedereen wil erdoor, iedereen wordt tegengehouden.
[...]

Gelukszoekers.
Zo worden we genoemd."

Vegter weet 2015 toch opgewekt af te sluiten met een gedicht (vol) weesvragen dat begint met "wat zeggen we liever, ja of nee" en eindigt met "wat nu als god toch bestaat".

Zoals de cartoons in de jaarlijkse Inkspot een scherpgetekende blik op het afgelopen politieke jaar tonen, zo toont Vegter in Wat helpt is een wonder op haar eigen wijze de afgelopen vier jaar. Ze eindigt na een dun 2016 met een checklist Dichter des Vaderlands 2017-2019, waarvan de laatste regel:

De kunst is voor jezelf te staan.

in ieder geval door Vegter zelf afgevinkt kan worden. (check)

Gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews

Canciones Federico Garcia Lorca getekend door Tobias Tak

Canciones. Federico García Lorca by Tobias Tak
My rating: 4 of 5 stars

In een aflevering van het tijdschrift Filter uit 1997 wordt de vertaling van de Canciones van Federico Garcia Lorca besproken: Liedjes heet het boek simpelweg en Bart Vonck is de vertaler. Vonck krijgt een beetje op zijn donder omdat hij de ritmische cadans zou hebben opgeofferd aan de (wel) keurig overgebrachte semantische aspecten van de liedjes. Dat komt misschien, zo wordt verondersteld, omdat Lorca's verzen "qua taalgebruik en compositie eenvoudig aandoen en er dus minder is om de aandacht af te leiden. (Ook al is die eenvoud, zoals Vonck in zijn na­woord terecht opmerkt, bedrieglijk; on­der simpele woordjes als ‘maan,’ ‘sinaas­appel,’ ‘nacht’ en ‘groen’ gaat een we­reld van symboliek schuil, waar tiental­len interpreten zich de laatste halve eeuw het hoofd over gebroken hebben.)"

Tobias Tak is een van die tientallen mensen die zich het hoofd over deze liederen heeft gebroken, maar hij is er op een heel bijzondere manier mee aan de slag gegaan: hij interpreteert én vertaalt vervolgens twintig van de Canciones niet alleen naar het Nederlands maar ook in tekeningen. Zie bijvoorbeeld het eerste lied Preludio/Prelude:

Onderaan de pagina is de originele dichtregel van Lorca afgebeeld en bovenaan de Nederlandse vertaling van Tak, maar wat vooral opvalt zijn de tekeningen die een complete fabelachtige droomwereld tonen gebaseerd op die paar woorden:

De populierenlanen gaan ervandoor,
maar ze laten hun weerspiegeling achter.

Hoe grandioos en overweldigend die wereld van Tak ook is, hij neemt een enkele keer de regels van Lorca erg letterlijk, zoals te zien is aan de achtergelaten weerspiegeling van de verdwenen populieren. Dat ondergraaft de betovering, omdat je direct weer teruggevoerd wordt naar de woorden. De kale woorden, welteverstaan, want het (eigen) beeld is overgenomen door Tak. Gelukkig komt dat niet vaak voor en is het verblijf over het algemeen ongestoord in die betoverende wereld waar woorden en beelden niet van elkaar te onderscheiden zijn.
Eén nadeel van deze kleurige, wervelende Lorcawereld is, misschien, dat het bijna onmogelijk zal blijken te zijn om in het vervolg je eigen verbeelding aan het werk te zetten bij het lezen van (de rest van) de Caciones of ander werk van Lorca.

Zon, wind, zee, bomen, Federico Garcia Lorca, maan, mens- en mensachtigen, krokodillen, griffioens, Tobias Tak zelf en allerlei andere 'vogels' van zeer diverse pluimages bevolken dit boek als levende bewoners van Canciones. Zelfs de dag is een personage. Het mooiste, meest glorieuze gedicht is het afsluitende Lied van de dag die weggaat, dat achttien pagina's lang is. Tak neemt alle ruimte tussen de regels die hij nodig heeft om zijn eigen interpretatie weer te geven in vloeiende, zachte kleuren ondersteunt door de bijna dromerige woorden van Lorca.

Lied van de dag die weggaat

Dag, wat een moeite kost het me
je te laten gaan!
Je gaat weg, vol van mij, je keert terug en je kent me niet.
Oh, wat een moeite kost het me de mogelijke werkelijkheden
van onmogelijke minuten op je borst achter te laten!
Een Perseus vijlt 's avonds jouw
ketenen door, en jij vlucht weg
over de heuvels,
je voeten verwondend.
Mijn vlees noch mijn tranen,
kunnen jou verleiden,
noch de rivieren waar jij
je gouden siësta slaapt.

Van Oost naar West
draag ik jouw ronde licht.
Jouw enorme licht, dat mijn ziel,
in hevige spanning, ondersteunt.
Van Oost naar West
wat een moeite
kost het me
je te dragen met je vogels
en je armen van wind..

Je kunt de Canciones natuurlijk hardop voordragen en zodoende van het ritme van deze vertaling beoordelen, maar dat zou jammer zijn omdat deze versie van de verzen hun magie doorgeven via ogen, neus, en handen, waarbij het omslaan van de bladzijden elk vers van een eigen, uniek ritme voorziet. Lorca zou ervan genoten hebben.

Gerecenseerd voor Hebban.nl

View all my reviews